Logo-Type
Generic filters
Exact matches only
جوابدهی

هپاتیت C

این بیماری تحت عنوان هپاتیت C می‌باشد که توسط ویروس HCV ایجاد می‌شود. شدت این بیماری از یک بیماری متوسط چند هفته‌ای تا بیماری شدید طولانی مدت متغیر است. هپاتیت C عامل اصلی سرطان کبد است. تست تشخیصی معمولا آنتی بادی علیه ویروس هپاتیت C است که بعنوان Anti-HCV شناخته می‌شود.

خصوصیات ویروس هپاتیت C

از خانواده فلاوی ویروسهاست. ویروس RNA دار تک رشته‌ای است که توسط آنتی ژن Core یا مرکزی (C Antigen) پوشانده می‌شود و جزء پروتئین کپسید است. این آنتی ژن پروتئینی قبل از تولید آنتی بادی، توسط ویروس به گردش خون آزاد می‌شود. سپس توسط دو لایه لیپیدی بنام انولوپ یا پوشش احاطه می‌شود که حاوی گلیکوپروتئین‌های سطحی (E protein) می‌باشد که در اتصال ویروس به سلول میزبان نقش دارند. ویروس تا 4 روز در خارج از بدن در دمای محیط زنده می‌ماند.

یک ویروس با ژنوم DNA دو رشته‌ای و پوشش‌دار است. ویروسی از خانواده هپادنا ویروس یکی از بزرگترین خانواده های ویروسی است و علاوه بر بیماری هپاتیت منجر به بیماری سیروز کبدی و سرطان کبد هم می‌شود. دوره کمون بیماری بطور میانگین 75 روز است ولی بین 30 تا 180 روز متغیر است. ویروس بین 30 تا 60 روز قابل تشخیص است و می‌تواند باقی بماند تا به مرحله مزمن برسد.

Hepatitis C

راه انتقال:

حتی مقادیر کم ویروس در خون می‌تواند آنرا منتقل کند. این بیماری می‌تواند از راه‌های مختلف منتقل شود:

  • انتقال از طریق سرنگ مشترک در معتادان تزریقی
  • تزریقات غیر ایمن
  • مراقبت‌های بهداشتی بدون ایمنی
  • انتقال خون و محصولات خونی
  • مقاربت جنسی
  • مادر به جنین
  • مسواک، ریش تراش و ناخن گیر

این ویروس از راه‌های زیر منتقل نمی‌شود:

شیرخواری نوزاد از مادر آلوده، آب، غذا، تماس معمولی، در آغوش گرفتن، بوسیدن. همچنین از راه نیش حشرات ، سرفه و عطسه هم منتقل نمی‌شود.

علائم بیماری:

دوره کمون این بیماری (یعنی از زمان ابتلا به ویروس تا بیمار شدن) از 2 هفته تا 6 ماه است. بدنبال شروع عفونت 80 درصد مردم هیچ علامتی را نشان نمی‌دهند. زردی پوست و یا سفیدی چشم، قهوه‌ای شدن رنگ ادرار، تب، خستگی مزمن، مشکلات معده مثل از دست دادن اشتها تهوع و استفراغ، درد شکم، راش پوستی

پیشگیری از بیماری:

  • عدم استفاده از وسایل شخصی مشترک
  • اجتناب از تماس با خون و سایر فرآورده های خونی بیمار
  • عدم استفاده از سرنگ و نیدل مشترک
  • استفاده از وسایل محافظتی در رابطه جنسی
  • انجام مراحل زیبایی مثل تتو و غیره با رعایت نکات ایمنی

ایمنی زایی

هیچ گونه واکسنی برای این بیماری هنوز در دسترس نیست.

تشخیص:

تست PCR برای تشخیص ژنوم ویروس می‌تواند 3-2 هفته بعد از آلوده شدن فرد انجام بگیرد ولی برای تست‌های آنتی بادی حداقل 10-4 هفته زمان لازم است.

روش الایزا و ایمنواسی برای تشخیص آنتی بادی ضد ویروس و روش Real time PCR برای تشخیص ژنوم ویروس یا RNA استفاده می شود. سطح ALT سرم نیز باید چک شود. آنتی بادی علیه ویروس معمولاً 10 هفته پس از عفونت ظاهر می‌شود. در حالی که 3-2 هفته بعد از عفونت RNAی ویروس مثبت می‌شود.

تشخیص این عفونت دو مرحله دارد:

  1. تست آنتی بادی ضد HCV که با تست سرولوژیکی انجام می‌شود برای افرادی که با ویروس آلوده شده‌اند
  2. اگر تست آنتی بادی مثبت شد یک تست تعیین ژنوم ویروس یا همان RNA درخواست می‌شود.
  3. اگر هر دو تست مثبت شدند باید برای تعیین درجات آسیب کبدی تست‌های کبدی و یا حتی بیوپسی که نمونه برداری از کبد است نیز انجام شوند. 7-8 هفته بعد از عفونت سطح آنزیم‌های کبدی افزایش می‌یابد.

عوامل موثر در مثبت کاذب

تداخل آنتی بادی‌های علیه  RF و لوپوس می‌تواند در نتیجه تست تداخل کند که واکنش متقاطع یا cross reactivity خوانده می‌شود. نوزادان متولد شده از مادران آلوده هم ممکن است مثبت کاذب نشان دهند با اینکه در واقع آلوده نیستند. افراد بهبود یافته از بیماری هپاتیت C هم میتوانند در تست الایزا و سایر روش‌های ایمنواسی مثبت کاذب نشان داده شوند. خطاهای آزمایشگاهی هم گاهی باعث مثبت کاذب می‌شوند .

البته موارد منفی کاذب هم وجود دارد:

افرادیکه در مراحل اولیه بیماری هستند و هنوز آنتی بادی قابل تشخیص در آنها ساخته نشده است.

نتایج تست چگونه ارزیابی می‌شود رنج نرمال با توجه به روش

از آنجایی که تست آنتی بادی می‌تواند حتی در افرادی که از ویروس پاک شده‌اند مثبت باقی بماند یک تست آنتی بادی مثبت باید برای تشخیص ژنوم ویروسی نیز مورد ارزیابی قرار بگیرد. جواب مثبت RNA یا ژنوم ویروس نشانگر این است که ویروس هنوز وجود دارد و عفونت برطرف نشده است و شخص بیمار نیاز به درمان دارد. تست ژنوتیپ هپاتیت C نیز تعیین کننده گونه ویروس است که در درمان می‌تواند کمک کننده باشد.

تفسیر نتایج تست HCV به شرح ذیل می باشد:

تفسیر HCV RNA HCV Ab
عدم وجود عفونت/ تست بعد از عفونت خیلی زود انجام شده است.
اگر فرد مشکوک به برخورد با ویروس است باید یا تست بعدا دوباره
تکرار شود یا تست RNA انجام دهد. انجام تست آنتی HCV 4-10
هفته بعد از تماس توصیه میشود. در 97% موارد تست آنتی HCV
تا 6 ماه بعد از تماس با ویروس مثبت میشود. تست RNA 2-3 هفته
بعد از عفونت میتواند تعیین شود 		/ -
عفونت قبلی یا عدم عفونت ( * مثبت کاذب). برای اطمینان باید تست آنتی بادی به روش دیگری نیز چک شود - +
عفونت کنونی + +

*موارد مثبت کاذب: تولد نوزاد با آنتی بادی HCV مادری، خطای آزمایشگاهی و بیمارانی که قبلا HCV داشته و الان بهبود یافته‌اند

درمان:

هپاتیت حاد معمولا نیازی به درمان ندارد و بدن با سیستم ایمنی خود می‌تواند با ویروس مقابله کند و در اکثر موارد نیاز به درمان خاصی ندارد. اما در صورت ابتلا به بیماری هپاتیت C باید چند ماه بعد (بیش از 6 ماه) هم تست آنتی بادی تکرار شود در صورت وجود عفونت، نشانه وارد شدن به فاز مزمن است و اینجا درمان توصیه می‌‎شود. این درمان شامل استفاده از داروهای تجویز شده توسط پزشک، تغییر شیوه زندگی مثل تغذیه و تستهای بررسی آسیب کبدی است.

وقتی می‌توان گفت درمان تکمیل شده است که بعد از گذشت 24-12 هفته پس از درمان ، تست ویروس منفی شود. طول دوره درمان معمولا 12-8 هفته است. این داروها شامل  simeprevir, sofosbuvirو ترکیبی از ledipasvir+ sofosbuvir و یا ترکیبی از ombitasvir+ paritaprevir + ritonavir و سایر داروهای ترکیبی است که بنابر تجویز پزشک و با توجه به اثرات جانبی این داروها برای بیمار توصیه می‌شود.

درمان بیماری هپاتیت C نمی‌تواند تضمین کننده این باشد که برای مرتبه دوم فرد دچار این بیماری نمی‌شود. برای درمان بیماری در دوران بارداری توصیه شده است که تا متولد شدن نوزاد باید از استفاده از داروها اجتناب کرد. هر چند که اگر زنی بیماری هپاتیت C دارد باید تا هفته ها پس از درمان از باردار شدن جلوگیری کند.

ترجمه و تنظیم: واحد R&D آزمایشگاه وحید، دکتر لیلا موسوی زاده، دکتر محمد وحید دستجردی

References

  1. Singal, Ashwani K.; Anand, Bhupinder S. (2007-09-01). “Mechanisms of synergy between alcohol and hepatitis C virus”. Journal of Clinical Gastroenterology. 41 (8): 761–772. doi:10.1097/MCG.0b013e3180381584. ISSN 0192-0790. PMID 17700425.
  2. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hepatitis-c
  3. https://www.webmd.com/hepatitis/digestive-diseases-hepatitis-c#1
  4. World J Virol. 2015 Feb 12; 4(1): 25–32., Current molecular methods for the detection of hepatitis C virus in high risk group population: A systematic review
  5. https://www.healthline.com/health/hepatitis-c-false-positive#1
  6. https://labtestsonline.org/tests/hepatitis-c-testing