کبد یکی از بزرگترین اعضای بدن انسان است که به هضم غذا و دفع سموم و ذخیره انرژی کمک میکند. کلمه یونانی هپاتیت (Hepatitis) از دو لغت Hepato به معنی کبد و itis به معنای التهاب گرفته شده است. عوامل مختلفی میتوانند باعث آسیب کبد شوند از جمله مصرف الکل و سموم، بیماریهای اتوایمیون، بیماری انگلی، بیماری باکتریایی و عفونتهای ویروسی.
بیماری هپاتیت به دو دسته حاد و مزمن تقسیم بندی میشود که به توضیح هر کدام میپردازیم.
بیماری است که 3 فاز را طی میکند:
این بیماری در واقع مرگ سلولهای کبدی را دربر دارد و میتواند در اثر هپاتیتهای انواع B, D, E ایجاد شود.
موارد حاد بیماری هپاتیت تا 6 ماه پس از عفونت برطرف میشوند. وقتی که بیماری بیشتر از 6 ماه ادامه پیدا کند اصطلاحا مزمن نامیده میشود. هپاتیت مزمن اغلب بدون علامت است و تنها با تستهای کبدی قابل تشخیص است. این حالت میتواند منجر به تغییر عملکرد هورمونی کبد مثل هیرسوتیسم (رشد غیر طبیعی مو) و آمنوره در زنان شود. تخریب شدید کبد با گذشت زمان نهایتاً به سیروز کبدی میرسد که در آن کبد عملکرد خود را کاملا از دست میدهد.
شایعترین عوامل التهاب کبد در سراسر جهان، هپاتیت ویروسی است. هپاتیت ویروسی عموماً بوسیله 5 ویروس مختلف ایجاد میشود که شامل ویروسهای هپاتیت A, B, C, D, E میباشند. هر کدام از این ویروسها متعلق به یک خانواده ویروسی هستند که از لحاظ ژنتیکی و مسیر تکاملی و تکثیر با هم متفاوت هستند. ویروسها معمولاً مستقیما به کبد آسیب نمیرسانند بلکه از طریق فعال کردن سیستم ایمنی منجر به التهاب کبد ، تخریب و مرگ سلولهای کبدی میشود.
ویروسهایی که باعث ایجاد هپاتیت کبدی میشوند، متعلق به خانوادههای مختلف ویروسی هستند که از نظر ساختار، ژنوم، بیماریزایی و تکثیر سیر متفاوتی را طی میکنند.
علائم زیر ممکن است 1 تا 6 ماه بعد از ابتلا به ویروس آشکار نشود و اکثرا از طریق تست آزمایشگاهی مشخص میشود. این علائم عبارتند از:
روش انتقال و پیشگیری | انواع هپاتیت ویروسی |
---|---|
* انتقال از طریق آب و غذای آلوده
* بهبودی از عفونت حاد باعث محافظت از عفونت مجدد میشود * هیچ عفونت مزمن با هپاتیتA وجود ندارد * بهداشت فردی بالا به پیشگیری از بیماری کمک میکند * یک واکسن ایمن برای بچه های بالای 12 ماه و بزرگتر و همینطور بالغین وجود دارد * واکسن هپاتیتA برای مبتلایان به نوع B هم توصیه شده است * درمان خاصی نیاز ندارد |
HAV |
* انتقال از طریق خون آلوده- رابطه جنسی غیر ایمن و نیدلهای آلوده غیر استریل- مادر به نوزاد در حین تولد
* عفونت مزمن در 90% موارددر نوزادان اتفاق می افتد و همینطور بالای 50% بچه های جوان و در 10% بالغین * علت اولیه سرطان کبد همین هپاتیت B است که دومین علت مرگ در جهان است * یک واکسن موثر برای نوزادان و بچه ها و بالغین وجود دارد * درمان دارویی وجود دارد ولی بهبود کامل وجود ندارد |
HBV |
* انتقال از طریق خون آلوده- رابطه جنسی غیر ایمن و آلودگی با نیدلهای آلوده
* عفونت مزمن در 55-85% موارد در بالغین آلوده اتفاق می افتد * هپاتیت سی در آمریکا منجر به پیوند کبد میشود * هیچ واکسنی وجود ندارد * درمان این بیماری از سال 2013 کشف شده و در حال توسعه است |
HCV |
* انتقال از طریق خون آلوده- رابطه جنسی غیر ایمن و نیدلهای آلوده غیر استریل- مادر به نوزاد در حین تولد
* عفونت تنها وقتی ممکن است که شخص یا قبلا عفونت هپاتیت B گرفته باشد یا در حال حاضر به آن مبتلا باشد * بیماری همزمان هر دو هپاتیت منجر به تخریب سریعتر سلولهای کبدی میشود * واکسن هپاتیت B میتواند از هپاتیت D هم پیشگیری کند |
HDV |
ترجمه و تنظیم: واحد R&D آزمایشگاه وحید، دکتر لیلا موسوی زاده، دکتر محمد وحید دستجردی