Amylase
این تست به چه نام‌های دیگری شناخته می‌شود؟
Amylase
هدف از انجام تست چیست؟
آمیلاز آنزیم تبدیل کننده نشاسته به گلوکز است که در غدد بزاقی و به طور عمده در پانکراس (لوزالمعده)ساخته می شود. فعالیت کمتری از این آنزیم در تخمدان،عضلات اسکلتی و روده دیده می شود. اگر در غدد بزاقی یا پانکراس التهابی وجود داشته باشد،مقادیر بیشتری از آمیلاز وارد خون می شود.با افزایش آمیلاز خون، سطح این آنزیم در ادرار طی 6 تا 10 ساعت افزایش می یابد. در پانکراتیت (التهاب پانکراس) سطح خونی لیپاز همراه با آمیلاز افزایش می یابد(یا با کمی تاخیر) اما پایداری لیپاز در خون نسبت به آمیلاز بیشتر است (7 تا 10 روز).
در 80% از بیماران مبتلا به پانکراتیت حاد، سطح خونی آمیلاز و لیپاز افزایش می یابد.تست آمیلاز به همراه لیپاز برای تشخیص و پایش درمان پانکراتیت حاد و افتراق پانکراتیت از سایر اختلالات شکمی استفاده می شود.اندازه گیری سطح خونی لیپاز، حساسیت و اختصاصیت بیشتری نسبت به آمیلاز برای تشخیص پانکراتیت دارد.
*در نوزادان، تا دو ماه،سطح آمیلاز خون پایین است و بیشتر فعالیت این آنزیم منشاء بزاقی دارد.
آمیلاز، به طور طبیعی و به مقدار کم از طریق ادرار دفع می شود.در نارسایی کلیوی سطح خونی آنزیم آمیلاز تا دو برابر محدوده طبیعی افزایش می یابد(به علت دفع نشدن آمیلاز) که بدون علامت و تظاهر بالینی است.زمانی که آمیلاز طبیعی به ایمونوگلوبولین(پروتئین های سیستم ایمنی) متصل شود،ماکروآمیلاز ساخته می شود.این ترکیب وزن مولکولی بالایی داشته و کلیه توانایی دفع این ماده را ندارد در نتیجه سطح آمیلاز در ادرار کاهش یافته و سطح خونی این آنزیم افزایش می یابد.(در بعضی مواقع سطح ادراری این آنزیم هم می تواند طبیعی باشد.)
با التهاب پانکراس یا غدد بزاقی، مقدار آمیلاز بیشتری در خون ترشح می شود و در نتیجه مقدار بیشتری هم از طریق ادرار دفع می شود. در بیماران مبتلا به پانکراتیت حاد، در طولانی مدت افزایش سطح آمیلاز ادرار و در کوتاه مدت افزایش سطح آمیلاز خونی دیده می شود. سنجش آمیلاز ادراری نیاز به جمع آوری ادرار طی 2 یا 24 ساعت دارد.اگر امکان جمع آوری نمونه طی 2 یا 24 ساعت نبود، می توان بر روی نمونه ادرار راندم(تصادفی) این آزمایش را انجام داد اما بهتر است از نسبت کلیرانس آمیلاز به کلیرانس کراتینین استفاده کرد.البته این نسبت اختصاصی نیست و می تواند در بیماری های دیگر مثل کتواسیدوز دیابتی و نارسایی کلیوی افزایش داشته باشد.
این تست چه زمانی درخواست می شود؟
-وجود علائم مشکوک به بیماری پانکراس(درد شدید شکمی،تب،بی اشتهایی و تهوع)
سنجش آمیلاز سرم برای:
تشخیص و پایش درمان یا پیشرفت التهاب و سایر بیماری های پانکراس
آمیلاز ادرار برای:
افتراق پانکراتیت حاد از اختلالات اپی گاستریک (دردهای شکمی)
تست‌های آزمایشگاهی مکمل این آزمایش کدامند؟
لیپاز – تریپسین – تریپسینوژن – AST – Total Bilirubin
چه نوع نمونه‌ای برای این تست نیاز است؟
- خون
- ادرار 24 ساعته
مراجعه کننده قبل از انجام آزمایش باید چه شرایطی را رعایت کند؟
نیازی به رعایت شرایط به خاصی نیست.
نحوه جمع آوری نمونه چگونه است؟
برای این آزمایش، خونگیری از ورید بازویی انجام می شود. قبل از نمونه گیری، فرد مراجعه کننده باید داروهایی که مصرف می کند به همراه آخرین زمان مصرف دارو را به اطلاع پرسنل نمونه گیر در آزمایشگاه برساند.
نحوه نمونه گیری ادرار 24 ساعته توسط پرسنل آزمایشگاه برای بیمار شرح داده خواهد شد.
تداخلات
- استفاده از ضد انعقاد در زمان خون گیری(سیترات،اگزالات و EDTA)
- سرم لیپمیک (به دلیل افزایش تری گلیسرید خون،سرم یا پلاسما شیری رنگ می شود.)
- داروهای تداخل دهنده مثل: آسپرین،مُدِرها، قرص های ضد بارداری، کورتیکواستروئید ها(کورتیزون ،پردنیزولون و متیل پردنیزولون، بتامتازون، دگزامتازون)، ایندومتاسین و مخدر ها (کدوئین و مورفین)
- PH اسیدی ادرار عامل تداخل کننده با آزمایش است و باید PH برابر 7 تنظیم شود.
دامنه مرجع:
با توجه به تنوع کیت های اندازه گیری آمیلاز، دامنه مرجع در آزمایشگاه ها متفاوت است. در آزمایشگاه وحید دامنه مرجع به صورت زیر گزارش می شود:
Serum: <100 U/L
Urine Random: Up to 321
Urine 24hrs: <410
افزایش آمیلاز سرمی در موارد زیر مشاهده می شود:
- اوایل پانکراتیت حاد(3 تا 6 ساعت پس از شروع درد)
- پانکراتیت مزمن(این بیماری بیشتر در ارتباط با مصرف مداوم نوشیدنی های الکلی است)
- سرطان پانکراس
- انسداد مجاری پانکراس
- گاسترکتومی جزئی(عمل جراحی که طی آن بخشی از معده توسط جراح برداشته می شود)
- آپاندیسیت حاد(التهاب آپاندیس)
- پریتونیت حاد(التهاب پرده صفاق)
- زخم معده
- انسداد روده
- حاملگی خارج رحمی
- مصرف نوشیدنی های الکلی
- کتو اسیدوز دیابتی
- ماکرو آمیلازمی
کاهش آمیلاز سرمی در موارد زیر مشاهده می شود:
- نارسایی پانکراس
- هپاتیت ها
- بیماری های کبدی
- سیستیک فیبروزیس پیشرفته(جهش در ژن CFTR و اختلال در ورود و خروج کلر از سلولها)
- پانکراتکتومی(عمل جراحی که طی آن بخشی از پانکرس توسط جراح برداشته می شود)
در بیماران دارای التهاب ناشی از زخم معده،اختلالات بزاقی،التهاب ناشی از بیماری های روده ای، انسداد روده ای و ماکروآمیلازمی فقط سطح خونی آمیلاز افزایش می یابد و سطح خونی لیپاز طبیعی است.
افزایش دفع آمیلاز در ادرار به دلیل:
- پانکراتیت
- پاروتیت(التهاب غدد بناگوشی)
- انسداد روده
- کتواسیدوز دیابتی
- کیست پانکراسی
- پریتونیت
- بیماری های صفراوی
- بعضی تومور های ریه و تخمدان
کاهش دفع آمیلاز در ادرار به دلیل:
- نارسایی پانکراس
- سیستیک فیبروزیس پیشرفته
- بیماری های حاد کبدی
- اختلالات و نارسایی های کلیوی
- ماکرو آمیلازمی
دلایل افزایش نسبت Amylase/Creatinine در ادرار
- پانکراتیت
- سرطان پانکراس
- توکسمی بارداری
- اختلالات کلیوی
دلایل کاهش نسبت Amylase/Creatinine در ادرار
ماکرو آمیلازمی
بررسی بیوشیمیایی آنزیم آمیلاز
آمیلاز آنزیمی از خانواده هیدرولازهاست که عمل هیدرولیز اتصالات واحد های گلوکز موجود در نشاسته را انجام می دهد و تنها پروتئینی است که توسط کلیه از گردش خون تصفیه و دفع می گردد.این آنزیم دو ایزوآنزیم بزاقی (Salivary) و پانکراسی (Pancreas) دارد.این دو ایزوآنزیم را می توان به وسیله الکتروفورز بر روی ژل پلی آکریل آمید و یا آگارز ، ایزوالکتریک فوکوسینگ و کروماتوگرافی تعویض یونی جداسازی کرد.در جداسازی به روش الکتروفورز، ایزوآنزیم S سه باند S1 ،S2 و S3 و ایزوآنزیم P هم سه باند P1 ،P2 و P3 تشکیل می دهند که سرعت حرکت ایزوآنزیم S از P بیشتر است.در پانکراتیت حاد و مزمن و همچنین نارسایی های کلیوی فقط افزایش باند P3 مشاهده می شود.
