(Reticulocyte Count)
1- این تست به چه نام‌های دیگری شناخته می‌شود؟
Retic Count, Reticulocyte Percent, Reticulocyte Index, Corrected Reticulocyte, Reticulocyte Production Index, RPI
2- هدف از انجام تست چیست؟
هدف از انجام این آزمایش، ارزیابی توانایی مغز استخوان در تولید گلبول های قرمز، افتراق بین علل مختلف کم خونی، پایش پاسخ مغز استخوان از نظر بازگشت به فعالیت طبیعی در طی شیمی درمانی / پیوند مغز استخوان / پس از درمان کم خونی فقر آهن / پس از درمان کم خونی فقر ویتامین B12 یا B9 (فولیک اسید).
رتیکولوسیت ها در واقع گلبولهای قرمز خون تازه تولید شده نسبتاً نابالغ هستند. تعیین تعداد و یا درصد رتیکولوسیت های خون، عملکرد یا فعالیت اخیر مغز استخوان را نشان می دهد. رتیکولوسیت ها در مغز استخوان تولید شده که در نهایت به گلبول های قرمز تبدیل می شوند. رتیکولوسیت ها کمی بزرگتر از گلبول های قرمز بالغ هستند. برخلاف اکثر سلولهای دیگر بدن، گلبول های قرمز بالغ هیچ هسته ای ندارند، اما رتیکولوسیت ها هنوز مقدار کمی از بقایای مواد ژنتیکی (RNA) دارند. رتیکولوسیت ها در روند بالغ شدن، آخرین باقیمانده های RNA را از دست می دهند و اکثرا یک روز پس از آزاد شدن از مغز استخوان به داخل خون، کاملاً بالغ می شوند. آنالیز درصد رتیکولوسیتها نشانگر خوبی از توانایی مغز استخوان در تولید کافی گلبول های قرمز است.
گلبولهای قرمز به طور معمول حدود 120 روز در گردش خون زنده می مانند و مغز استخوان بطور مداوم گلبولهای قرمز جدیدی تولید می کند تا جایگزین گلبول های قرمز پیر، تخریب شده یا از دست رفته طی خونریزی شوند. به طور معمول، تعداد ثابتی از گلبولهای قرمز در خون از طریق جایگزینی مداوم گلبولهای قرمز تخریب شده، پیر یا از دست رفته با گلبولهای قرمز جدید حفظ می شود.
3- این تست چه زمانی درخواست می‌شود؟
در موارد زیر به انجام این آزمایش نیاز است:
- زمانی که در آزمایش CBC، گلبول های قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت کمتر از حد طبیعی باشد
- وجود علائم کم خونی
- ارزیابی عملکرد مغز استخوان
4- تست‌های آزمایشگاهی مکمل این آزمایش کدامند؟
Iron, Vitamin B12, Folic acid, Haptoglobin, G6PD, Erythropoietin, bone marrow aspiration and biopsy
5- چه نوع نمونه‌ای برای این تست درخواست می‌شود؟
نمونه خون
6- مراجعه کننده قبل از انجام آزمایش باید چه شرایطی را رعایت کند؟
معمولاً قبل از انجام این تست نیاز به رعایت شرایط خاصی از جمله ناشتایی نیست.
7- نحوه جمع‌آوری نمونه چگونه است؟
برای این آزمایش، خونگیری از ورید بازویی انجام می شود. قبل از نمونه گیری، فرد مراجعه کننده باید داروهایی که مصرف می کند به همراه آخرین زمان مصرف دارو را به اطلاع پرسنل نمونه گیر در آزمایشگاه برساند.
8- روش انجام تست چیست؟
برای انجام این آزمایش از روش supravital staining (Brilliant cresyl blue) استفاده می شود. برای این منظور 100میکرولیتر از نمونه خون تام را با 100میکرولیتر رنگ برلیانت کریزل بلو (نسبت مساوی) مخلوط کرده و 20 دقیقه در بن ماری 37 درجه قرار داده می شود. سپس لام تهیه می شود. با عدسی 100 ، تعداد رتیکولوسیت ها را در 10 فیلد میکروسکوپی راندوم نه انتخابی شمارش کرده و در نهایت درصد رتیکولوسیت گزارش می شود.
9- نتایج این تست چگونه گزارش می‌شود؟
میزان طبیعی رتیکولوسیت در آزمایشگاه وحید بر حسب درصد بصورت ذیل می باشد، اگرچه این میزان در هر آزمایشگاه و هر سن و جنس متفاوت است.
Normal: 0.5 – 1.5
بهتر است بجای گزارش درصد رتیکولوسیت از شاخص تولید رتیکولوسیت یا reticulocyte production index (RPI) استفاده شود که بصورت زیر می باشد:
RPI= Reticulocyte (%) x [patient HCT (%)/45]
افزایش رتیکولوسیت در موارد زیر مشاهده می‌شود:
- کم خونی همولیتیک
- کم خونی همولیتیک ایمنی
- اختلالات غشای گلبولهای قرمز
- آنمی داسی شکل
- هموگلوبینوپاتی ها
- مالاریا
- 3-4 روز پس از خونریزی
- بعد از درمان کم خونی
- افزایش تعداد رتیکولوسیت ممکن است به عنوان شاخص اثربخشی درمان استفاده شود.
- پس از دریافت دوز کافی آهن در کم خونی فقر آهن، افزایش رتیکولوسیتها ممکن است به بیش از 20 % نیز برسد.
- پس از درمان کم خونی پرنیشوز با انتقال خون یا تجویز ویتامین B12
کاهش رتیکولوسیت در موارد زیر مشاهده می‌شود:
- کم خونی فقر آهن درمان نشده
- کم خونی آپلاستیک
- کم خونی پرنیشوز درمان نشده
- کم خونی ناشی از بیماری های مزمن
- رادیوتراپی
- اختلالات غدد درون ریز بدن
- تومور مغز استخوان (نارسایی مغز استخوان)
- سندرم های میلودیسپلاستیک
- مصرف مشروبات الکلی
10- مطالب مرتبط:
Golf ball وheinz body (denatured, precipitated hemoglobin):
در صورتی که گلبول های قرمز بیماران مبتلا به تالاسمی α با برلیانت کریزل بلو رنگ آمیزی شود، در برخی سلول ها چند انکلوزیون کروی به رنگ سبز – آبی دیده می شود که سلول Golf ball نامیده می شود. انکلوزیون های مذکور به وسیله رسوب تجمعات زنجیره های بتا گلوبین ایجاد می شوند. سلول Golf ball این یک ویژگی بیماری هموگلوبین H است، اما تعداد کمی از سلولهای مشابه ممکن است در خصیصه تالاسمی α، بخصوص (اما نه فقط) در هتروزیگوسیتی تالاسمی α0 مشاهده شود. سلول Golf ball به راحتی از رتیکولوسیت قابل تمایز است که در رنگ آمیزی تیره تر است و مواد رتیکولوفیلامنتی دارد. هموگلوبین H توسط برلیانت کریزل بلو دناتوره می شود. در بیماری هموگلوبین H، تعداد رتیکولوسیت ها و تعداد سلول های دارای انکلوزیون های هموگلوبین H (اجسام گرد حاوی هموگلوبین H رسوب کرده)، افزایش می یابد. تصاویر زیر سلول های Golf ball را به خوبی نشان می دهد.
علاوه بر این، Heinz body نیز با برلیانت کریزل بلو رنگ آمیزی می شود اما سایه آبی آنها نسبت به مواد رتیکولوفیلامنتی رتیکولوسیتها روشن تر است. Heinz body در واقع هموگلوبین دناتوره اکسید شده است. تصویر زیر، انکلوزیون های Heinz body را نشان می دهد.
تهیه شده توسط:
واحد تحقیق و توسعه (R & D) آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید
دکتر احسان کاکاوندی، دکتر محمد وحید دستجردی
تهیه شده توسط واحد تحقیق و توسعه (R & D) آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید: دکتر احسان کاکاوندی، دکتر محمد وحید دستجردی
:References
Jacobs & DeMott Laboratory Test Handbook with Key Word Index 5th Edition