Generic filters
Exact matches only

آزمایش پروستات

Prostate Specific Antigen (PSA)

1- این تست به چه نام‌های دیگری شناخته می‌شود؟

Total PSA

2- هدف از انجام تست چیست؟

PSA یک پروتئینی است که در درجه اول به ‌وسیله سلول‌های پروستات ساخته می‌شود. پروستات غده کوچکی است که پیشاب راه (urethra) را در مردان احاطه و مایع تشکیل دهنده منی را تولید می‌کند. اغلب PSA ساخته شده بوسیله غده پروستات به درون مایع سمینال آزاد می‌شود با این وجود مقدار کمی از آن در خون یافت می‌شود. هدف از انجام این تست اندازه‌گیری سطح  PSAخون است.

PSA به عنوان یک تومورمارکر برای غربالگری و ارزیابی سرطان پروستات استفاده می‌شود. افزایش  قابل توجه  PSAبا سرطان پروستات همراه است با این وجود در هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) و پروستاتیت این افزایش مشاهده می‌شود. سطح PSA در همه مردان می‌تواند افزایش یابد با این وجود این افزایش در مردان آمریکایی و آفریقایی زودتر اتفاق می‌افتد.

PSA-03

تست استاندارد تشخیص سرطان پروستات بیوپسی است. نمونه‌برداری از بافت و بررسی میکروسکوپی سلول‌های غیرطبیعی جهت تشخیص قطعی سرطان پروستات توصیه می‌شود. تست‌هایPSA و معاینه تصویری رکتال (DRE) جهت تعیین نیاز بیویسی درخواست می‌شود.

هدف از غربالگری این است که سرطان پروستات در حالی که هنوز در پروستات محدود است، شناسایی شود. زمانی‌ که سرطان پروستات به ‌وسیله بیوپسی تایید شد درمان زیر نظر پزشک آغاز می‌شود. سرطان پروستان در مردان میان‌سال بسیار شایع است و در اکثر آن‌ها پروستات به صورت آهسته رشد می‌کند. (خوش خیم) دومین علت مرگ و میر ناشی از سرطان در مردان، سرطان پروستات است با این وجود، مرگ و میر نوع خوش‌خیم آن نادر است.

3- این تست چه زمانی در خواست می‌شود؟

  • ارزیابی روند درمان افراد مبتلا به سرطان پروستات

سرطان پروستات ممکن است در مراحل اولیه، علائم و نشانه‌ای نداشته باشد. تست PSAدر مراحل پیشرفته بیماری، با ظهور علائم زیر درخواست می‌شود:

  • مشکل تخلیه ادرار از طریق پیشاب راه
  • کاهش نیرو هنگام تخلیه ادرار
  • وجود خون در مایع منی
  • ناراحتی ناحیه لگن
  • درد استخوان
  • اختلالات انزال

4- تست‌های آزمایشگاهی مکمل PSA کدام‌اند؟

Free PSA: دو فرم اصلی PSA در خون وجود دارد که شامل فرم کمپلکس (c. PSA) که به پروتئین‌های مختلف متصل می‌شود و فرم آزاد(f.PSA) است. معمولا تست PSA توتال که هر دو فرم را اندازه‌گیری می‌کند، درخواست می‌شود.  PSAیک نوع آنزیم است که با اتصال به پروتئین‌های گردش خون ترکیب می‌شود. سلول‌های پروستات خوشخیم در  BPHآنزیم‌های PSA غیرفعال تولید می‌کنند که تمایل کم‌تری برای اتصال به پروتئین‌های آزاد خون دارند. در نتیجه مردان مبتلا به پروستات خوش خیم سطح f.PSA بالا و مبتلا به پروستات بدخیم سطح  f.PSAپایینی دارند. اگر سطحPSA  توتال به مقدار کمی افزایش یابد ولی سطح f.PSA پایین باشد احتمال وجود سرطان بدخیم دور از انتظار نیست.

[ − 2] proPSA-: این پروتئین یک پیش‌ساز برای ساخت PSA محسوب می‌شود. پیش ساز proPSA در سرطان‌های بدخیم نسبت به خوش‌خیم سریع‌تر افزایش می‌یابد. بنابراین اندازه‌گیری درصد نسبت این پیش ساز به  PSAتوتال جهت تعیین نیاز به بیوپسی کمک‌کننده است.  Prostate health index (phi)یک شاخص است که از نتایج آزمایش‌های proPSA،PSA total  و f.PSA  حاصل می‌شود. این شاخص شانس ابتلا به سرطان پروستات در مردان را مشخص می‌کند همچنین  برای تعیین نیاز به بیوپسی در افراد که سطح PSA  توتال بالا ولی معاینه پروستات ( DRE )آنها طبیعی است، درخواست می‌شود.

PCA3: این پروتئین فقط توسط غده پروستات ساخته می‌شود. در این تست سطح PCA3 RNA ادرار اندازه‌گیری می‌شود.

p2PSA: یکی از فرم‌های PSA است که عملکرد مشابه آن را دارد. اندازه‌گیری p2PSA برای پیش‌بینی سرطان پرستات مردان قبل از بیوپسی مناسب است.

نکته: تست‌های بالا فقط احتمال ابتلا به سرطان پروستات را تعیین می‌کنند ولی برای تشخیص قطعی نیاز به نمونه بیوپسی و انجام تست‌های پاتولوژی است.

PSA-02

5- چه نوع نمونه ای برای این تست درخواست می‌شود؟

نمونه خون

6- مراجعه کننده قبل از انجام آزمایش باید چه شرایطی را رعایت کند؟

  • 24 ساعت قبل از انجام آزمایش از رابطه جنسی و انزال پرهیز شود.
  • نمونه‌گیری باید قبل از معاینه رکتال انجام شود.
  • نمونه‌گیری چند هفته قبل یا بعد از بیوپسی پروستات انجام شود.
  • باید24 ساعت قبل از انجام آزمایش از مصرف مولتی‌ ویتامین‌ها یا موادغذایی حاوی بیوتین((B7 که معمولا در مکمل‌های تقویتی پوست، مو و ناخن استفاده می‌شود اجتناب گردد.

7- نحوه جمع آوری نمونه چگونه است؟

نمونه خون وریدی با رعایت نکات زیر جمع آوری می‌شود:

  • قبل از جمع آوری نمونه، مراجعه کننده احراز هویت می‌شود.
  • قبل از نمونه گیری، از حساسیت‌های مراجعه کننده به ضدعفونی کننده‌ها و مواد لاتکس سوال می‌شود.
  • داروهای مصرفی سوال و سپس ثبت می‌شوند.
  • ظرف‌های نمونه گیری متناسب با تست انتخاب می‌شود. برای این آزمایش از ضد انعقادهای (K3)EDTA و لیتیوم هپارین نیز می‌توان استفاده کرد.
  • قبل از انجام آزمایش، متناسب با روش انجام و شرایط فیزیولوژیک تست، رژیم غذایی برای مراجعه کننده در نظر گرفته می‌شود. این آزمایش نیاز به ناشتایی ندارد.

8- بهترین روش‌های انجام تست کدام اند؟

 روش‌های الایزا و کمی‌لومینسانس از جمله روش‌های پرکاربرد با حساسیت و اختصاصیت بالا در اندازه‌گیری تومورمارکرها هستند.

9- چه عواملی باعث تداخل و ایجاد نتایج کاذب در انجام تست می‌شود؟

  • عدم رعایت شرایط قبل از انجام آزمایش
  • عدم رعایت نحوه نمونه‌گیری صحیح
  • مصرف داروهای ضدآندروژن و آگونیست‌های فاکتور آزاد کننده هورمون لوتئینی و مهارکننده‌های 5-آلفا ردوکتاز (فیناستراید) سطح PSA را به صورت قابل توجهی کاهش می‌دهند.

10- نتایج این تست چگونه گزارش می‌شود؟

محدوده نرمال مرجع متناسب با روش انجام تست متفاوت است. در آزمایشگاه تشخیص پزشکی وحید برای اندازه گیری PSA نمونه خون از روش الکتروکمی لومینسانس استفاده می‌شود.

نتیجه آزمایش  PSA با روش الکتروکمی لومینسانس به صورت زیر گزارش می‌شود:

در شرایط زیر افزایش PSA مشاهده می‌شود:

  • هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات ( (benign prostatic hyperplasia
  • انواع سرطان‌های پروستات
  • تراشیدن پروستات از راه مجرای ادرار (Transurethral Resection of the Prostate)
  • نمونه‌برداری پروستات به‌ وسیله سوزن
  • احتباس ادرار
  • آمیزش جنسی
  • انفارکت پروستات
PSA-01
Picture of تهیه شده توسط گروه تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید

تهیه شده توسط گروه تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید

Picture of Vahid Department Research & Development

Vahid Department Research & Development

Reference

www.mayocliniclabs.com

https://labtestsonline.org