Protein C
1-این تست به چه نام های دیگری شناخته میشود؟
Protein C Activity
Protein C Level
2-هدف از انجام تست چیست؟
پروتئین C در تنظیم مقدار انعقادخون نقش دارد.کبد در حضور ویتامین K این پروتئین را تولید می‌کند. پروتئین C فعال شده در حضور پروتئین S فاکتورهایVوVIIIرا به سرعت غیرفعال می‌کند.این فاکتورها در تولید ترومبین نقش دارند.ترومبین یک فاکتور انعقادی است که سرعت روند تشکیل لخته را تنظیم می‌کند. پروتئینC مقدار فیبرینولیز را افزایش می‌دهد واز ترومبوز داخل عضلانی جلوگیری می‌کند.
این تست همچنین برای بیماران مشکوک به کمبود ارثی پروتئینC درخواست میشود.حدود60درصد افراد با علائم ترومبوز غیرمنتظره دارای یک نقص مادرزادی در فاکتورV هستند.این نقص مادرزادی باعث مقاومت به عملکرد پروتئین C میشود.دراین بیماران برای ارزیابی بیماری “تست مقاومت به پروتئین (APCR ) C” درخواست میشود.
پروتئین S به کمک پروتئین C در کنترل انعقاد خون نقش دارد.کمبود هر یک از این پروتئین ها به لخته شدن غیر طبیعی وبیش از اندازه خون منجر میشود. پروتئین S به عنوان یک کوفاکتور،تاثیر ضدانعقادی پروتئین C فعال شده را افزایش می‌دهد.حدود نیمی از پروتئین S در ترکیب با C4- Binding protein غیر فعال میشود.
این تست برای افرادی که احتمال ترومبوز شدید دارند درخواست میشود. کمبود جزئی پروتئین Cباعث
Venous thrombotic episodes (درکودکان)،ترومبوز وریدی عمقی،پولموناری امبولی وافزایش غیرطبیعی مقدار لخته میشود.
3-این تست چه زمانی در خواست میشود؟
-ظهور علائم حملات ترومبوتیک یا ترومبوآمبولی به خصوص در سنین کم‌تراز50سال
– برای تشخیص بیماری Venous thromboembolism (VTE) با علائم درد در یکی از پاها،تورم پا یا ادم وکبودی وتغییر رنگ پا
-برای تشخیص بیماری امبولی تنفسی با علائم تنگی نفس شدید،سرفه همراه با خلط خونی،درد قفسه سینه در ناحیه ریه وضربان سریع قلبی
– برای تشخیص بیماری انعقاد درون رگی منتشر(DIC) با علائم خون‌ریزی لثه،تهوع،استفراغ،دردشدید ماهیچه،تشنج وکاهش خروجی ادرار
-اختلالات شدید لخته شدن خون در نوزادان
-افتراق بین کمبود اکتسابی ومادرزادی پروتئین C
-وجود سابقه کمبود پروتئین C در خانواده
4-تست های آزمایشگاهی مکمل پروتئین C کدام اند؟
: PTT این آزمایش تمامی فاکتورهای انعقادی مسیر داخلی (به جز پلاکت ها) را با اندازه‌گیری زمان لازم برای تشکیل لخته فیبرینی بعد از اضافه کردن کلسیم وامولسیون فسفولیپید به نمونه پلاسما ارزیابی می‌کند.
: PT این آزمایش زمان موردنیاز برای تشکیل لخته در یک نمونه سیتراته پلاسما را بعد ازافزودن یون کلسیم وترومبوپلاستین بافتی اندازه‌گیری می‌کند. برای برآورد کلی فاکتورهای انعقادی مسیر خارجی V،Vǁ و X وپروترومبین وفیبرینوژن این روش ایده آل است.
فیبرینوژن: این آزمایش غلظت پلاسمایی فیبرینوژن برای انعقاد را اندازه‌گیری می‌کند.کمبود فیبرینوژن(فاکتورǀ)می‌تواند منجر به اختلالات خون‌ریزی‌دهنده خفیف تاشدید گردد.
: D-Dimerقطعات ناشی از تجزیه‌ی لخته، FDP نامیده می‌شوند ویک قسمت از FDP ، D-Dimer است که از قطعات متقاوت وشبکه‌ای فیبرین تشکیل شده است. در شرایطی که خطر ترومبوز یا آمبولی وجود دارد،اندازه گیری D-Dimer برای تشخیص کمک کننده خواهد بود.
پروتئین S:تست های پروتئین C وS معمولا همراه با هم وبه منظور ارزیابی وضعیت انعقادی انجام می‌شوند.درصورت کمبود یا فقدان این پروتئین‌ها یا نقص در عملکرد آن‌ها، تولید ترومبین وتشکیل لخته مهار نخواهد شد.
پروتئین C آنتی ژن: در این آزمایش اختلالات پروتئینC ناشی از کاهش غلظت، بررسی میشود .فعالیت پروتئینC مدنظر نیست.برای افتراق بین کمبود اکتسابی وارثی پروتئین C ،این آزمایش درخواست میشود.
5-چه نوع نمونه ای برای این تست درخواست میشود؟
نمونه خون
6-مراجعه کننده قبل ازانجام آزمایش باید چه شرایطی را رعایت کند؟
-در افراد مبتلا به DVT وVTE باید مصرف وارفارین 30 روز قبل از انجام آزمایش متوقف شود.این شرایط در بیمارستان وتحت نظارت کامل پزشک معالج انجام میشود.
-مصرف داروهای هپارین،ضدبارداری های خوراکی وال-آسپارژیناز قبل از انجام آزمایش باعث افزایش کاذب پروتئین C میشود.
7- نحوه جمع آوری نمونه چگونه است؟
نمونه خون وریدی با رعایت نکات زیر جمع آوری میشود:
– قبل از جمع آوری نمونه، مراجعه کننده احراز هویت میشود.
– قبل از نمونه گیری، از حساسیت های مراجعه کننده به ضدعفونی کننده‌ها ولاتکس سوال میشود.
-داروهای مصرفی سوال وسپس ثبت میشود.
-ظرف‌های نمونه‌گیری متناسب با تست انتخاب میشود.در این آزمایش ازظرف‌های حاوی ضد انعقاد سیترات استفاده میشود.
– قبل ازانجام آزمایش، متناسب با روش انجام وشرایط فیزیولوژیک تست ، رژیم غذایی برای مراجعه کننده در نظرگرفته میشود. این آزمایش نیاز به ناشتایی ندارد.
8- بهترین روش‌های انجام تست کدام اند؟
الف) روش راکت ایمونوالکتروفورزیس یا الکتروایمونودیفیوژن:
این روش ساده،سریع وتجدیدپذیر برای اندازه‌گیری کمی نمونه حاوی یک یا چندین نوع پروتئین استفاده میشود.نمونه مجهول به همراه استاندارد با غلظت مشخص روی یک صفحه قرار می‌گیرد. برای رسیدن به یک نتیجه دقیق باید پروتئین‌های نمونه با پروتئین‌های استاندارد از لحاظ فیزیکی-شمیایی وایمونولوژیکی مشابه باشند. نمونه به چاهک ژل حاوی آنتی سرم اختصاصی، اضافه میشود.الکتروفورز تک بعدی با تشکیل رسوب پروتئینی به شکل راکت عمل می‌کند.اندازه‌گیری کمی بر اساس ارتفاع نهایی هر رسوب صورت می‌گیرد.
ب) الایزا:
الایزا به روش‌های مختلفی انجام میشود. در این روش آنتی ژن متصل به سطح جامد با آنتی بادی همراه با آنزیم وارد واکنش میشود.تشخیص، با ارزیابی فعالیت این آنزیم به کمک سوبسترا صورت می‌گیرد.
ج)روش HEMOCLOT:
دراین روش با فعال شدن فاکتورǀX در حضورفسفولیپید،کلسیم ومقدار مشخصی از پروتئین C فعال شده،اندازه گیری صورت می‌گیرد.درمرحله اول نمونه پلاسمای رقیق شده با پلاسمای فاقد پروتئینCمخلوط میشود.محلول فعال کننده در غلظت ثابت ومشخص اضافه میشود.زمان انعقاد با اضافه کردن محلول کلسیم کلراید ثبت میشود.غلظت پروتئینC با زمان انعقاد رابطه دارد.این زمان در یک منحنی استاندارد متناسب با درصد فعالیت پروتئینC تفسیر میشود.
9-چه عواملی باعث تداخل وایجاد نتایج کاذب در انجام تست میشود؟
-عدم رعایت شرایط قبل از انجام آزمایش
-عدم رعایت نحوه نمونه گیری صحیح
-در زمان بارداری و اولین ماه تولد مقدار این پروتئین پایین است.
-عمل جراحی ونمونه لیپمیک باعث کاهش مقدار این پروتئین می‌شوند.
10-نتایج این تست چگونه گزارش میشود؟
دامنه‌های نرمال مرجع، برحسب روش انجام تست متفاوت است. در آزمایشگاه تشخیص پزشکی وحید برای اندازه گیری پروتئینC نمونه خون از روش HEMOCLOT استفاده میشود.
نتیجه آزمایش پروتئینC نمونه خون با روش HEMOCLOT به صورت زیر گزارش میشود:
Normal: 45-65 %
کمبود پروتئینC به دوصورت ارثی واکتسابی وجود دارد. درهمه‌ی انواع کمبودارثی پروتئین C، درصد فعالیت این پروتئین کاهش می‌یابد.دونوع کمبود ارثی وجود دارد:
در کمبودارثی C نوع اول، پروتئینC آنتی ژن کاهش می‌یابد.درصورتی‌که در نوع دوم، پروتئینC آنتی ژن نرمال است. در کمبود ارثی پروتئینC ترومبوز در اندام‌های مختلف بدون علت خاصی رخ می‌دهد.
کاهش فعالیت پروتئین C اکتسابی در شرایط زیر رخ می‌دهد:
-پورپورا فولمینانس نوزادی
– Venous thrombotic episodes
-نکروز ناشی از مصرف کومادین
-DIC همراه با سرطان
-ترومبوامبولی در کودکان
-بیماری کبدی
-سندروم دیسترس تنفسی حاد
-بدخیمی
-کمبود ویتامین K
تهیه شده توسط:
واحد تحقیق و توسعه (R & D) آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید
تهیه شده توسط واحد تحقیق و توسعه (R & D) آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید
:References
- Laboratory Test Handbook
- https://labtestsonline.org
- Laboratory and Diagnostic Tests A MANUAL OF
- بروشور کیت HYPHEN BioMed