Follicle-stimulating Hormone
1- این تست به چه نام‌های دیگری شناخته می‌شود؟
هورمون محرک فولیکول، FSH، Follicle-stimulating Hormone
2- هدف از انجام تست چیست؟
هدف از انجام این آزمایش، ارزیابی مواردی همچون باروری، سلامت اندام‌های تولید‌مثل (تخمدان ها یا بیضه ها)، عملکرد هیپوفیز و همچنین در کودکان، برای ارزیابی بلوغ زودرس و یا تاخیر در بلوغ است.
هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) هورمونی است که در تولید مثل در زنان و مردان نقش دارد. این آزمایش مقدار FSH را در خون اندازه گیری می کند.
FSH توسط غده هیپوفیز ساخته می شود. تولید FSH توسط سیستم پیچیده ای شامل هیپوتالاموس، هیپوفیز و هورمون های تولید شده توسط تخمدان ها و بیضه ها کنترل می شود. غده هیپوتالاموس هورمونی به نام هورمون آزاد کننده گنادوتروپین یا gonadotropin-releasing hormone (GnRH) ترشح می کند، که موجب ترشح هورمون های FSH و LH از هیپوفیز می شود.
FSH در زنانی که در سن باروری قرار دارند، موجب رشد و تکامل فولیکول ها در تخمدان در مرحله فولیکولی چرخه قاعدگی می شوند. چرخه قاعدگی به مراحل فولیکولی، اوولاسیون و لوتئال تقسیم می شود. در طی مرحله فولیکولی، FSH سبب تولید استرادیول توسط فولیکول می شود. در انتهای مرحله فولیکولار، FSH و LH افزایش می یابند. آزاد شدن تخمک از تخمدان یا اوولاسیون (تخمک گذاری) اندکی پس از این افزایش هورمون های FSH و LH رخ می دهد. هورمون های Inhibin، استرادیول و پروژسترون به کنترل میزان ترشح FSH از غده هیپوفیز کمک می کنند. FSH همچنین توانایی تخمدان در پاسخ به LH را تسهیل می کند.
با افزایش سن زنان و نزدیک شدن به یائسگی، عملکرد تخمدان کاهش می یابد و سرانجام متوقف می شود. در این مرحله، میزان FSH و LH افزایش می یابد.
در مردان، FSH موجب تولید اسپرم و پروتئین های اتصالی به آندروژن از بیضه ها می شود. مقدار FSH در مردان پس از بلوغ نسبتاً ثابت است.
در نوزادان و کودکان، مقدار FSH پس از تولد اندکی افزایش می یابد و سپس در پسران 6 ماهه و دختران 1 الی 2 ساله بسیار کاهش می یابد. در سنین شروع بلوغ و بروز خصوصیات ثانویه جنسی، مقدار FSH مجددا افزایش می یابد.
اختلالات تاثیر گذار بر هیپوتالاموس، هیپوفیز و تخمدانها یا بیضه ها می توانند باعث تولید بیش از حد یا خیلی کم FSH شوند که در نتیجه منجر به شرایط مختلفی از قبیل ناباروری، قاعدگی غیر طبیعی، بلوغ زودرس یا تاخیر در بلوغ ایجاد شود.
3- این تست چه زمانی درخواست می‌شود؟
- در موارد زیر به انجام آزمایش FSH نیاز است:
- شک بالینی به وجود علائم اختلال هیپوفیز یا اختلال هیپوتالاموس
- شک بالینی به بلوغ زودرس و یا تاخیر در بلوغ
- برای خانمها: ناباروری، قاعدگی نامنظم، آمنوره
- برای آقایان: ناباروری همسر، کم بودن تعداد اسپرم، کم بودن توده عضلانی، کاهش میل جنسی
4- تست‌های آزمایشگاهی مکمل این آزمایش کدامند؟
LH, Testosterone, Progesterone, Androstenedione, Semen Analysis, Anti-Müllerian Hormone (AMH), Prolactin, Sex Hormone Binding Globulin (SHBG)
5- چه نوع نمونه‌ای برای این تست درخواست می‌شود؟
نمونه خون
6- مراجعه کننده قبل از انجام آزمایش باید چه شرایطی را رعایت کند؟
معمولاً قبل از انجام این تست بهتر است شرایط ناشتایی رعایت شود.
7- نحوه جمع‌آوری نمونه چگونه است؟
برای این آزمایش، خونگیری از ورید بازویی انجام می شود. قبل از نمونه گیری، فرد مراجعه کننده باید داروهایی که مصرف می کند به همراه آخرین زمان مصرف دارو را به اطلاع پرسنل نمونه گیر در آزمایشگاه برساند.
8- روش انجام تست چیست؟
برای انجام این آزمایش از روش های زیر استفاده می شود:
- ElectroChemiLuminescence immunoassay (ECLIA)
- Chemiluminescence immunoassay (CLIA)
- Enzyme immunoassay (EIA)
- Radioimmunoassay (RIA)
9- چه عواملی باعث تداخل و ایجاد نتایج کاذب در انجام تست می‌شود؟
- تجویز اخیر رادیوایزوتوپ ها
- مصرف استروژن ها یا داروهای ضد بارداری خوراکی
- بارداری
- آنتی بادی های هتروفیل
- داروهایی که می توانند میزان FSH را افزایش دهند عبارتند از: بیکالوتامید، بروموکریپتین، سایمتیدین، کلومیفن، دانازول، اریتروپوئیتین، فیناستراید، هورمون محرک فولیکول، هورمون آزاد کننده گنادوتروپین، هیدروکورتیزون، کتوکونازول، لئوپرورلین، لوودوپا، متفورمین، نالوکسان، نیلوتامید، فنی توئین، پراواستاتین، تاموکسیفن.
- داروهایی که می توانند میزان FSH را کاهش دهند عبارتند از: استروئیدهای آنابولیک، داروهای ضد تشنج، کاربامازپین، استروژن های کونژوگه، هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین، دانازول، استروژن/پروژسترون تراپی، فیناستراید، گوسرلین، مدروکسی پروژسترون، مژسترول، اوکتروتید، داروهای ضد بارداری خوراکی، فنوتیازین ها، پیموزاید، پراواستاتین، پردنیزون، استانوزولول، تاموکسیفن، تورمیفن، والپروئیک اسید.
10- نتایج این تست چگونه گزارش می‌شود؟
میزان طبیعی FSH در آزمایشگاه وحید بر حسب mIU/mL بصورت ذیل می باشد، اگرچه این میزان در هر آزمایشگاه و هر سن و جنس متفاوت است.
Females:
Follicular phase: 2.5 – 11.4
Ovulation phase: 3.3 – 21.7
Luteal phase: 1.2 – 7.0
Postmenopause: 18.8 – 132
Males: 1 – 12.1
کاهش FSH در موارد زیر مشاهده می‌شود:
- تومورهای تخمدان زمانی که تولید FSH بعلت افزایش ترشح استروژن مهار می شود
- نارسایی هیپوتالاموس (سندرم کالمن)
- نئوپلاسم بیضه ها یا غدد فوق کلیه که ترشح استروژن ها یا آندروژن ها را تحت تأثیر قرار می دهد
- سندروم تخمدان پلی کیستیک
- هموکروماتوز
- بی اشتهایی عصبی
افزایش FSH در موارد زیر مشاهده می‌شود:
- سندرم ترنر (حدود 50٪ از بیماران مبتلا به آمنوره اولیه، سندروم ترنر دارند)
- کم کاری هیپوفیز
- سندرم شیهان (کم کاری هیپوفیز پس از زایمان)
- بلوغ زودرس ، یا ایدیوپاتیک یا ثانویه به یک ضایعه CNS
- سندرم کلاین فلتر
- castration یا اختگی
- مصرف مشروبات الکلی
- یائسگی و اختلالات قاعدگی