Fecal Immunochemical Test
1- این تست به چه نام‌های دیگری شناخته می‌شود؟
FIT
2- هدف از انجام تست چیست؟
FIT حضور خون مخفی در نمونه مدفوع را تایید می‌کند. این خون با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست. حضور خون در مدفوع نشانه‌ی یک خونریزی در دستگاه گوارش است. این خونریزی می‌تواند به علت سرطان کولورکتال (CRC)، پولیپ، هموروئید، Diverticulosis( تشکیل کیسه‌های کوچک روی لایه پوششی روده) و همچنین کولیت باشد.
خطر بالای ابتلا به سرطان کولورکتال در افراد مسن، نژاد آفریقایی یا آمریکایی، اختلالات روده‌ای التهابی، سابقه خانوادگی، سرطان روده بزرگ، چاقی، دیابت، رژیم غذایی نامناسب وجود دارد. برای این افراد کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی ارزش بالایی دارد.
برای افرادی که خطر ابتلا متوسط سرطان کولورکتال دارند FIT روش اصلی غرباگری است.
سرطان کولورکتال (CRC)یکی از شایع‌ترین سرطان‌های تشخیصی، در ایالات متحده و دومین علت مرگ و میر ناشی از سرطان است. CRC معمولاً از پولیپ‌های آدنوماتوز شروع می‌شود. در مراحل پیشرفته بیماری علائم شروع می‌شود.
اگر فردی با علائم مانند خستگی، سطح پایین هموگلوبین و هماتوکریت و مدفوع تیره به مرکز درمانی مراجعه کند، پزشک معالج برای تشخیص آنمی و خونریزی در دستگاه گوارش FIT درخواست می‌کند FIT.برای تشخیص خونریزی در قسمت‌های تحتانی دستگاه گوارش ارزش بیشتری دارد.
3- این تست چه زمانی در خواست می‌شود؟
- برای غربالگری سرطان کولورکتال در افراد با خطر ابتلا متوسط در سن 50 تا75 سالگی، FIT درخواست می‌شود.
- پزشک معالج برای تشخیص آنمی ناشناخته ناشی از خونریزی در دستگاه گوارش، FIT درخواست می‌کند.
4- تست‌های آزمایشگاهی مکمل FIT کدامند؟
FOBT: این تست همانندFIT حضور خون مخفی در مدفوع را تایید می‌کند.
اختصاصیت و حساسیت این تست از FIT کمتر است و با انجام آن نمی‌توان اغلب سرطان‌های دستگاه گوارش را غربالگری کرد. در این روش نیاز به محدودیت غذایی و دارویی قبل از انجام آزمایش است. FOBT اغلب چند نوبت نمونه نیاز دارد ولی در FIT با یک نوبت جمع آوری نمونه، تشخیص انجام می‌پذیرد.
HemoQuant, Feces: این تست کمی، برای تشخیص خونریزی‌های دستگاه گوارش در افراد مبتلا به آنمی فقر آهن بسیار مناسب است. با استفاده از تست FIT تشخیص خونریزی در قسمت‌های فوقانی دستگاه گوارش امکان پذیر نیست. HemoQuant خونریزی در هر منطقه‌ای از دستگاه گوارش را تشخیص می‌دهد. این تست با استفاده از یک روش فلورومتری حساس، هر نوع هموگلوبین یا پرفورین حاصل از هم را در نمونه مدفوع به صورت کمی اندازه‌گیری می‌کند.
DNA-FIT: این آزمایش خون مخفی به همراه برخی تغییرات ژنتیکی در سلول‌های سرطانی که به مدفوع رسیده است را تشخیص می‌دهد. این آزمون دارای معایبی نسبت به آزمایش‌های توصیه شده مانند کولونوسکوپی و FIT سالانه است.
CBC: یک آزمایش کلی برای شمارش تعداد سلول‌های خونی در شرایط خونریزی است.
5- چه نوع نمونه‌ای برای این تست درخواست می‌شود؟
نمونه مدفوع راندوم
6- مراجعه کننده قبل از انجام آزمایش باید چه شرایطی را رعایت کند؟
نیاز به رعایت شرایط خاصی نیست.
7- نحوه جمع آوری نمونه چگونه است؟
- حداقل باید 5 گرم مدفوع در ظرف‌های مخصوص استریل جمع آوری شود.
- نمونه با موادی مانند ادرار، آب و یا دستمال توالت نباید آلوده شود.
- برای کودکان از کیسه‌های مخصوص استفاده می‌شود، نمونه داخل پوشک برای آزمایش مناسب نیست.
8- بهترین روش‌های انجام تست کدامند؟
روش‌های ایمونوتوربیدومتری:
آنالایزرهای مختلفی بر اساس واکنش آنتی بادی و آنتی ژن طراحی شده‌اند. در این سیستم‌ها، با واکنش هموگلوبین و آنتی‌بادی پلی‌کلونال یک آگلوتینه تشکیل می‌شود با استفاده از یک سیستم نوری(توربیدومتری) مقدار کمّی هموگلوبین در نمونه مدفوع اندازه گیری می‌شود.
الف) الایزا:
الایزا به روش‌های مختلفی انجام می شود. در این روش آنتی ژن متصل به سطح جامد با آنتی بادی همراه با آنزیم وارد واکنش می‌شود. تشخیص، با ارزیابی فعالیت این آنزیم به کمک سوبسترا صورت می‌گیرد.
ب) روش ایمونوکروماتوگرافی (Rapid Test):
در اصل همان روش الایزا ساندویچی است با این تفاوت که واکنش ایمنی بر روی کاغذ کروماتوگرافی انجام می‌شود.
برای این سیستم دو نوع آنتی بادی بکار می‌رود. یکی از آنتی بادی‌ها بر روی کاغذ کروماتوگرافی با آنتی ژن هدف حرکت می‌کند و دیگری همراه با ذرات کلوئیدی طلایی رنگ به جایگاه نمونه متصل شده است.
نمونه مایع بر روی جایگاه مخصوص قرار می‌گیرد. آنتی ژن موجود در نمونه با آنتی بادی‌های جایگاه نمونه، یک کمپلکس ایمنی تشکیل می‌دهد. ایمونوکمپلکس حاصل با آنتی بادی‌های روی کاغذ کروماتوگرافی واکنش ایمنی می‌دهد که نتیجه آن رنگ قرمز ارغوانی است.
با حرکت نمونه مایع بر روی کاغذ یک خط ارغوانی رنگ تشکیل می‌شود. این خط نشان دهنده مقدار آنتی ژن موجود در نمونه است.
9- چه عواملی باعث تداخل و ایجاد نتایج کاذب در انجام تست می‌شود؟
- عدم رعایت شرایط قبل از انجام آزمایش
- عدم رعایت نحوه نمونه‌گیری صحیح
10- نتایج این تست چگونه گزارش می‌شود؟
دامنه‌های نرمال مرجع، بر حسب روش انجام تست متفاوت است.
- نتیجه آزمایش منفی نشان دهنده عدم وجود خونریزی در دستگاه گوارش است. البته اگر پولیپ یا سرطان در هنگام نمونه برداری خونریزی نداشته باشند نتیجه منفی کاذب حاصل می‌شود.
- نتیجه آزمایش مثبت نشان دهنده خونریزی غیرطبیعی در دستگاه گوارش است.
در شرایط زیر آزمایش خون مخفی در مدفوع مثبت می‌شود:
- سرطان کولورکتال (CRC)
- پولیپ
- هموروئید
- Diverticulosis
- کولیت
در افراد مبتلا به هموگلوبینوپاتی(مانند بیماری سلول داسی شکل) نتیجه آزمایش خون مخفی در مدفوع به صورت کاذب مثبت می‌شود.
یک نتیجه مثبت نیاز به پیگیری دارد که معمولاً شامل تصویر برداری مستقیم از روده بزرگ و راست روده است.
معمولا کولونوسکوپی توصیه می شود زیرا با بررسی کولون باعث حذف هر گونه پولیپ پیش سرطانی و مناطق سرطانی می‌شود.
Vahid Laboratory Research & Development (R&D) Department
تهیه شده توسط گروه تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید
منابع:
www.mayocliniclabs.com
https://labtestsonline.org
www.calprotectin.co.uk