EPO(Erythropoietin)
این تست به چه نام‌های دیگری شناخته میشود؟
Erythropoietin, EPO, S-EPO
هدف از انجام تست چیست؟
اریتروپویتین،هورمونی از جنس گلیکوپروتئین است.این هورمون در نوزادان توسط کبد و در بالغین توسط کلیه ترشح می شود.این تست برای افتراق پلی سیتمی اولیه از ثانویه و همچنین در تشخیص عود مجدد تومورهای ترشح کننده اریتروپویتین انجام می شود.همچنین این تست یک شاخص برای بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی(End stage renal disease)در درمان با اریتروپویتین است.
اندازه گیری این هورمون،می تواند در تشخیص بیماران دچار کم خونی و پلی سیتمی مورد استفاده قرار گیرد.در بیمارانی که هموگلوبین آنان به علت نارسایی تولید در مغز استخوان (کم خونی فقر آهن) یا تخریب گلبول های قرمز (کم خونی همولیتیک) پایین می باشد،اریتروپویتین افزایش نشان می دهد.در مقابل،در بیماران کلیوی که دچار تخریب سلول های توبولی شده اند سطح اریتروپویتین سقوط کرده و دچار کم خونی می شوند.مقدار اریتروپویتین با حجم گلبول های قرمز و هماتوکریت رابطه عکس دارد.
اریتروپویتین تنظیم کننده اریتروپوئز(فرآیند تولید گلبول قرمز) است اما با این حال در مطالعات جدید به نقش این هورمون در فعالیت هایی غیر از خون سازی مثل بهبود زخم، آنژیوژنز(رگ زایی) و پاسخ اولیه بدن به آسیب وارده به مغز و قلب اشاره کرده اند.
این تست چه زمانی درخواست میشود؟
1-کمک به تشخیص کم خونی و پلی سیتمی
2-کمک به تشخیص پلی سیتمی اولیه از ثانویه
3-ارزیابی بیماران تحت درمان جایگزین با اریتروپویتین که پاسخ خون سازی ناکافی نشان می دهند
4-شناسایی سوء مصرف اریتروپویتین در ورزشکاران(دوپینگ)
تست‌های آزمایشگاهی مکمل این آزمایش کدامند؟
CBC, Ferritin, Fe, TIBC, Transferrin, Vitamin
چه نوع نمونه‌ای برای این تست نیاز است؟
نمونه خون وریدی به صورت لخته و انجام آزمایش با سرم
مراجعه کننده قبل از انجام آزمایش باید چه شرایطی را رعایت کند؟
نیاز به رعایت شرایط خاصی نیست.ترشح اریتروپویتین دارای ریتم شبانه روزی است.به طوری که در صبح دارای کمترین مقدار و در اواخر شب به بیشترین سطح خود می رسد.پس بهتر است نمونه گیری صبح انجام شود.
نحوه جمع آوری نمونه چگونه است؟
برای این آزمایش، خونگیری از ورید بازویی به مقدار 5 سی سی انجام می شود. قبل از نمونه گیری، فرد مراجعه کننده باید داروهایی که مصرف می کند به همراه آخرین زمان مصرف دارو را به اطلاع پرسنل نمونه گیر در آزمایشگاه برساند.
تداخلات
اریتروپویتین به طور طبیعی در طول دوره بارداری افزایش می یابد.
در شرایطی که ویسکوزیته پلاسما افزایش یافته است و یا پس از انتقال خون، اریتروپویتین افت می کند.
مصرف داروهای مختلف مثل :استروئید های آنابولیک،هورمون رشد،هیدروکسی اوره،تئوفیلین و اریتروپویتین باعث ایجاد افزایش کاذب در نتیجه آزمایش می شود.
مصرف داروهای افزایش دهنده جریان خون کلیوی (مثل انالاپریل)،استازولامید و آمفوتریسین B باعث ایجاد کاهش کاذب در نتیجه آزمایش می شود.
دامنه مرجع:
با توجه به تنوع کیتهای اندازه گیری اریتروپویتین ،دامنه مرجع در آزمایشگاه ها متفاوت است.در آزمایشگاه وحید دامنه مرجع به صورت زیر گزارش می شود:
Normal Range: 3.2 – 31.9
افزایش نسبی اریتروپویتین در موارد زیر مشاهده می شود:
- کم خونی همراه با مقادیر شدید کاهش هموگلوبین(آنمی آپلاستیک و آنمی همولیتیک)
- سرطان های خونی مثل لوکمی ها، لنفوم ها و مالتیپل میلوما
- کم خونی فقر آهن
- میلودیسپلازی ها
- شیمی درمانی
- ایدز
- پلی سیتمی ورا ثانویه ناشی از هیپوکسی بافتی
- بیماری های مزمن انسدادی ریه (COPD) شامل آمفیزم و برونشیت مزمن
- بارداری
افزایش شدید اریتروپویتین در موارد زیر مشاهده می شود:
- تومور های ترشح کننده اریتروپویتین
- کیست های کلیوی
- رد پیوند کلیه
- فئوکروموسیتوما
- همانژیوبلاستوم مخچه
- بیماری پلی کیستیک کلیه
- کارسینوم های کبد،ریه،تخمدان،بیضه و آدرنال
- کاهش نسبی در موارد زیر مشاهده می شود:
- آرتریت روماتوئید
- مالتیپل میلوما
- کاهش شدید در موارد زیر مشاهده می شود:
- پلی سیتمی ورا اولیه
- پس از پیوند مغز استخوان(هفته های سوم و چهارم)
- قبل از درمان اولیه ایدز
- نوروپاتی اتونوم
- اختلالات کلیوی
- سندروم نفروتیک در بالغین