Logo-Type
Generic filters
Exact matches only
جوابدهی
ویروس ابولا

Ebola Virus

ویروس ابولا (Ebola):

این ویروس نخستین بار در سال ۱۹۷۶ میلادی شناخته شد. در سال ۱۹۷۶ ابولا حدود ۳۰۰ نفر را مبتلا کرد و با شیوع آن از هر ۱۰ نفر مبتلا به بیماری ۹ نفر و در سال ۱۹۹۵ از این ویروس ۸۰ درصد مبتلایان جان باختند. در سال ۲۰۱۴ نیز با انتشار مجدد این ویروس که از گینه شروع شد و به کشورهای همسایه سیرالئون و لیبریا گسترش یافت حدود ۴۰۰ نفر جان خود را از دست داده‌اند. این بزرگترین مورد شیوع ابولا از نظر موارد ابتلا، آمار مرگ و پراکندگی جغرافیایی به حساب می‌آید. نام این ویروس از یکی از رودخانه‌های کشور زئیر، که امروزه جمهوری دموکراتیک کنگو نام دارد، گرفته شده و اینکه این بیماری برای اولین بار در کشور کنگو دیده شد. نام دیگر این ویروس Ebola hemorrhagic fever (EHF) در انسان و سایر پستانداران اولیه است. ویروس ابولا یکی از 5 ویروس متعلق به خانواده فیلوویریده است که عامل بیماری کشنده تب خونریزی دهنده است. منبع اصلی این ویروس خفاشهای میوه شناخته شده اند. علائم این بیماری بین 2 روز تا 3 هفته پس از برخورد با ویروس آشکار میشود. این ویروس انواع مختلفی بر اساس محل شیوع دارد: از 5 نوع این ویروس 4 نوع در انسان ایجاد بیماری میکند که شامل: ویروس ابولا زئیر، ویروس سودان، ویروس جنگل تائی ((Taï Forest ebolavirus و ویروس ابولای بوندیبوگیو (Bundibugyo ebolavirus) می‌باشد. پنجمین ویروس ابولا در پریماتهای غیر انسانی ایجاد بیماری میکند.

ebola virus

مشخصات ویروس ابولا:

ویروس ابولا یک ویروس RNA دار تک رشته ای و خطی است. ژنوم این ویروس دارای 7 پروتئین است که نقش آنزیمی یا ساختمانی دارند و در همانند سازی ویروس دخالت دارند. این ویروس یک پوشش پروتئینی (کپسید) دراز دارد که ظاهری کج دارد و ژنوم را احاطه میکند. طول این ویروس به 800 تا 1000 نانومتر و عرض آن به80 نانومتر میرسد.

ebola structure

چرخه زندگی ویروس ابولا:

مرحله اول:

زندگی ویروس ابولا با ذرات ویروسی خارج از سلول یا ویروس پوشش دار خارج از سلول میزبان شروع میشود. به محض اینکه ویروس سلول میزبان خود را پیدا کرد، راه خود را برای ورود به سلول پیدا میکند. این معمولا از طریق غشاهای مخاطی مثل بینی، دهان و زخمهای باز اتفاق می‌افتد. ویروس به گیرنده خود در سطح سلول متصل میشود. سلولهای مناسب برای این ویروس شامل: سلولهای دندریتیک، اندوتلیال و سلولهای ایمنی هستند. با اتصال ویروس به سلول، غشای سلول و ویروس ادغام شده و ویروس وارد سلول میشود.

مرحله دوم:

در این مرحله از چرخه زندگی ویروس، 2 پروتئین سلولی مورد نیاز است تا ویروس بتواند از وزیکولی که دور آنرا احاطه کرده، به درون سلول آزاد شود. به این ترتیب کپسید پروتئینی حاوی ژنوم ویروس (ریبونوکلئوکپسید) از وزیکول آزاد میشود. سپس RNA ویروس رونویسی میشود و پروتئینهای مورد نیاز ویروس در داخل هسته سلول ساخته میشوند. ویروس بدون پوشش از هسته آزاد میشود.

مرحله آخر:

ویروسهای جدید بدون پوشش به سمت غشای سلولی هدایت میشوند و با جوانه زدن از سلول دارای غشای دو لایه ای چربی آزاد میشوند. بدین ترتیب ویروس کامل جدید از سلول آزاد میشود و چرخه ویروس تکرار میشود.

Replication-of-Ebola-Virus

نحوه بیماریزایی ویروس ابولا:

بیماریزایی با این ویروس بسیار نادر است ولی در صورت وقوع میتواند کشنده باشد. بهبود از این بیماری بستگی به سیستم ایمنی فرد دارد. ویروس از طریق خون یا مایعات آلوده با سطوح مخاطی یا پوست آسیب دیده فرد سالم وارد بدن میشود. در ابتدای ورود در سلولهای منوسیت و ماکروفاژهای خونی و دنریتیت سلها تکثیر میکند و انتشار ویروس به سرتاسر بدن از طریق سیستم لنفوئیدی را آسان میکند. سلولهای دیگر به طور ثانویه آلوده میشوند و ویروس به سرعت در سلولهای کبدی و اندوتلیال سلها و بافت اپیتلیال رشد میکند. ماکروفاژهای آلوده به ویروس مسیر ایجاد لخته خون و مهار ضد انعقادها را فعال میکنند. این باعث میشود که لخته های کوچک خون در رگها تشکیل شود. تقریبا تمام پروتئینهای ایجاد لخته در خون و پلاکتها مصرف میشوند. این باعث ایجاد خونریزی داخلی میشود که در نهایت به نقص کارکرد اندامهای داخلی ختم میشود. در شکل زیر نحوه انتقال و همچنین بیماریزایی ویروس ابولا از جمله اثرات روی سلولهای کبد، غدد لنفاوی و غده آدرنال (غده ای که روی کلیه ها قرار دارد و آدرنالین ترشح می‌کند) را مشاهده میکنید.

ebola pathogenesis

راه انتقال ابولا:

ویروس از طریق تماس مستقیم پوست آسیب دیده، غشاهای مخاطی در چشم، بینی یا دهان به موارد زیر منتقل میشود:

  1. مایعات بدن مثل ادرار، بزاق، عرق، مدفوع، استفراغ، شیر مادر و مایع منی و یا تماس با خون فرد مبتلا یا فوت شده بر اثر بیماری ابولا
  2. وسائل مثل لباسها، ملافه ها، سر سوزن و تجهیزات پزشکی آلوده با فرد بیمار یا فردی که بر اثر بیماری ابولا مرده است
  3. تماس با خفاش میوه و یا میمونهای آلوده
  4. مایع منی فرد بیماری که بهبود یافته است (از راه دهان یا واژن یا مقعدی). ویروس میتواند در مایعات خاصی از بدن ازجمله مایع منی باقی بماند حتی اگر این افراد دیگر علائمی نداشته باشند ولی در مورد انتقال از مایعات واژن گزارشی دریافت نشده است.

ویروس میتواند بعد از عفونت حاد در قسمتهایی از بدن که از نظر ایمنولوژیکی ویژه هستند باقی بماند. مناطقی که از سیستم ایمنی محافظت میشوند مثل قسمت داخلی چشم ، جفت و سیستم عصبی مرکزی به ویژه مایع مغزی نخاعی. این ویروس میتواند در سطوح خشک مثل میزهای دارای گرد و خاک و رومیزی ها برای ساعتها زنده بماند. در مایعات بدن مثل خون، ویروس میتواند تا چند روز در دمای اتاق زنده بماند. تمیز کردن با مواد ضدعفونی کننده باید با استفاده از دزانفکتانهای بیمارستانی انجام بگیرد.

The Ebola Virus in Humans and Animals

علائم بیماری ابولا:

علائم این بیماری بین 2 روز تا 3 هفته پس از برخورد با ویروس آشکار میشود. در اغلب موارد دوره کمون 4 تا 10 روز است. علائم شبیه آنفلوآنزا است که بطور ناگهانی بروز میکند. این علائم شامل موارد زیر است:

علائم غیر اختصاصی (مرحله اول):

  • ضعف بدن
  • سر درد و گلو درد
  • درد عصبی در مفاصل
  • درد ماهیچه ای و درد پشت
  • تب بالای 38 درجه
  • سرفه خشک
  • اسهال، تهوع و استفراغ و درد شکم
  • مشکل در بلعیدن

علائم اختصاصی (مرحله دوم):

  • خونریزی چشم ، گوش و بینی
  • خونریزی دهان و رکتوم
  • اختلالات عصبی مثل افسردگی
  • عدم دفع ادرار (آنوریا)
  • سکسکه
  • التهاب چشم (کنژکتیویت)
  • افزایش احساس درد در پوست
  • راش در سراسر بدن
  • قرمزی حفره های دهانی و مخاطی
  • کما و تشنج
ebola sign and symptoms

تشخیص ابولا:

تشخیص ابولا با دو روش انجام پذیر است:

  • روشهای غیر اختصاصی:

در این روش از آزمایش روی فاکتورهای خونی میتوان به وجود بیماری ابولا شک کرد که شامل: کاهش گلبولهای سفید یا لکوپنی، کاهش پلاکتها یا ترومبوسایتوپنی، ترانس آمینیت یا افزایش سطح آنزیمهای آسپارتات آمینوترانسفراز و آلانین آمینوترانسفراز، اختلالات کوآگولاسیون مثل PT, PTT ، اختلالات کلیوی مثل پروتئین در ادرار

  • روشهای اختصاصی:

در این روش تشخیص ویروس با کمک جداسازی ویروس، تعیین ژنوم ویروس و یا تشخیص آنتی بادی ضد ویروس در نمونه خون بیمار انجام میگیرد. جداسازی ویروس از طریق کشت سلولی و مشاهده ویروس زیر میکروسکوپ الکترونی، تعین RNA ویروس توسط روش PCR و تعیین آنتی بادی توسط الایزا بسیار موثر است. تعیین آنتی بادی IgM و اندازه گیری تیتر آنتی بادی IgG از دو نمونه متفاوت از یک فرد به فاصله 1 هفته انجام میگیرد. البته با روش میکروسکوپی نمی‌توان بین انواع فیلوویروس را از هم افتراق داد.

پیشگیری از بیماری ابولا:

در صورت تماس تصادفی مثل نیدل استیک شدن  با ویروس رعایت نکات زیر اهمیت دارد:

  1. شستشوی فوری دست با آب فراوان و صابون
  2. فورا به سوپروایزر خود اطلاع دهید
  3. شخص را باید تا مدت 21 روز از لحاظ کلیه شرایط بدنی مثل خونریزی بی دلیل، علائم روانشناسی مثل افسردگی و دمای بدن و سایر موارد تحت نظر قرار داد

بعد از بهبود بیماری، نوشیدن مایعات زیاد، استراحت کافی و رژیم غذایی مناسب توصیه میشود.  مردان باید توجه داشته باشند که مایع منی آنها تا 61 روز حاوی ویروس هست و باید از هر گونه رابطه جنسی خودداری کنند.

ایمنی زایی علیه ابولا:

داوطلب شدن افراد در مناطقی که این ویروس شایع میشود برای دریافت واکسن به عوامل مهمی بستگی دارد که شامل جنسیت ، سن ، قومیت ، نژاد و تحصیلات می‌باشد.  .در صورت ابتلا فرد به ابولا و بهبودی، تا 10 سال پس از بهبود، آنتی بادی ضد ابولا در خون این افراد قابل تشخیص است.

واکسیناسیون:

اولین واکسن ضد ابولا rVSV-ZEBOV در امریکا در دسامبر 2019 تصویب شد. چندین واکسن موثر تا کنون در پریماتها مخصوصا ماکاکها توانسته است از بیماری کشنده جلوگیری کند. واکسن حاوی حامل آدنوویروس (Adenovirus vector) است که قادر به تکثیر نیست. یکی دیگر از واکسنها حاوی VSV یا ویروس وزیکولواستوماتیت است و نوع دیگر حاوی حامل پاراآنفلوآنزای انسانی 3 (HPIV-3) و یا نانوپارتیکلهای ویروسی هستند. آزمایشات روتینی انجام شده است که در آن انسان را بعد از واکسیناسیون در معرض ویروس قرار داده اند و مشاهده شده که بیماری ناشی از ویروس دیگر کشنده نیست. بهر حال طبق قوانین FDA این واکسن باید در حیوانات تست شده باشد و قادر به تولید آنتی بادی باشد، سلامت انسان را به خطر نیندازد و اثرات جانبی نداشته باشد و با دوز مناسب استفاده شود.

درمان ابولا:

درمان علائم ابولا :

اگر این درمان در مراحل اولیه انجام بگیرد شانس زنده ماندن بیمار بهتر میشود. این درمان شامل:

  1. فراهم کردن آب و الکترولیتها از طریق تزریق داخل وریدی
  2. اکسیژن درمانی برای حفظ اکسیژن
  3. تنظیم و کنترل فشار خون برای کاهش تهوع و اسهال و کنترل تب و درد
  4. درمان سایر عفونتها در صورت وجود

درمان دارویی ضد ویروس:

در حال حاضر هیچ داروی اختصاصی مورد تائید سازمان غذا و دارو (FDA) برای درمان بیماری ابولا وجود ندارد. در سال 2018 در ایالات کنگو، 4 داروی تحت بررسی وجود داشت که برای درمان بیماران در دسترس بودند. دو تا از این داروها رژنرون نامیده میشدند (Regeneron/REGN-EB3) و Mab114. این دو دارو هنوز هم روی بیماران مبتلا به ابولا استفاده میشوند. مکانیسم داروهایی که اکنون توسط FDA در حال توسعه هستند بر اساس ایجاد توقف در کپی برداری ژنوم ویروس توسط خود ویروس میباشد.

تهیه شده توسط:
واحد تحقیق و توسعه (R & D) آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید
دکتر لیلا موسوی زاده، دکتر محمد وحید دستجردی
تهیه شده توسط واحد تحقیق و توسعه (R & D) آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید: دکتر لیلا موسوی زاده، دکتر محمد وحید دستجردی

:References

  1. Lévy Y, Lane C, Piot P, et al. Prevention of Ebola virus disease through vaccination: where we are in 2018. Lancet. 2018;392(10149):787–790. doi:10.1016/S0140-6736(18)31710-0
  2. Ebola haemorrhagic fever, Heinz Feldmann, Thomas W Geisbert, www.thelancet.com Vol 377 March 5, 2011
  3. https://www.cdc.gov/vhf/ebola/symptoms/index.html
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/Ebola_virus_disease
  5. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/ebola-fever-virus-infection
  6. https://www.livescience.com/48311-ebola-causes-symptoms-treatment.html
  7. https://study.com/academy/lesson/ebola-virus-life-cycle-definition-stages.html
  8. https://microbiologyinfo.com/replication-of-ebola-virus/
  9. https://www.cdc.gov/vhf/ebola/treatment/index.html