D-Dimer Test
1- این تست به چه نام‌های دیگری شناخته میشود؟
Fragment D-dimer
2- هدف از انجام تست چیست؟
سه آنزیم اختصاصی با فعالیت خود، لخته‌های انعقادی فیبرین را تجزیه و ذرات D- dimerرا بوجود می‌آورند. این آنزیم ها شامل:
1- ترومبین حاصل از فعالیت آبشارهای انعقادی که فیبرینوژن را به لخته های فیبرین تبدیل می‌کند.
2-آنزیم فعال کننده فاکتور XIII که رشته های فیبرین را به هم متصل می‌کند.
3-پلاسمین که رشته های فیبرین لخته را تجزیه می‌کند.
این تست در تشخیص انعقاد درون رگی منتشر(DIC)، thromboembolism (VTE) Venous و امبولی تنفسی حاد کمک کننده است.
اندازه گیری سطح D-dimer برای تشخیص DIC نسبت به سایر محصولات تخریب فیبرین اختصاصی‌تر است. حضور D-dimer در خون تایید کننده تولید ترومبین، پلاسمین و همچنین تجزیه لخته‌های خون است زیرا ذرات D-dimer فقط توسط فعالیت پلاسمین بر رشته‌های فیبرین لخته حاصل میشود و این ذرات در اثر تجزیه فیبرینوژن غیر انعقادی(التهابی) تولید نمی‌شود.
3- این تست چه زمانی در خواست میشود؟
– جهت تشخیص بیماری Venous thromboembolism (VTE) با علائم درد در یکی از پاها، تورم پا یا ادم و کبودی و تغییر رنگ پا
– جهت تشخیص بیماری امبولی تنفسی با علائم تنگی نفس شدید، سرفه همراه با خلط خونی، درد قفسه سینه در ناحیه ریه و ضربان سریع قلبی
– جهت تشخیص بیماری انعقاد درون رگی منتشر(DIC) با علائم خون‌ریزی لثه، تهوع، استفراق، دردشدید ماهیچه، تشنج و کاهش خروجی ادرار، تست D-dimer به همراه تست های تکمیلی PT ،PTT و فیبرینوژن درخواست میشود.
-برای ارزیابی روند درمان در بیماران مبتلا به DIC
– برای تشخیص افتراقی بیماری امبولی تنفسی و VTEبا بیماری‌هایی که علائم مشابه ایجاد می‌کنند.
4- تست‌های آزمایشگاهی مکمل D-dimer کدامند؟
: PTT این آزمون تمامی فاکتورهای انعقادی مسیر داخلی (به جز پلاکت‌ها) را با اندازه‌گیری زمان لازم برای تشکیل لخته فیبرینی بعد از اضافه کردن کلسیم و امولسیون فسفولیپید به نمونه پلاسما ارزیابی می‌کند.
: PT این آزمون زمان مورد نیاز برای تشکیل لخته در یک نمونه سیتراته پلاسما را بعد از افزودن یون کلسیم و ترومبوپلاستین بافتی اندازه‌گیری می‌کند. برای برآورد کلی فاکتورهای انعقادی مسیر خارجی V،VII و X و پروترومبین و فیبرینوژن این روش ایده آل است.
فیبرینوژن: این آزمون غلظت پلاسمایی فیبرینوژن برای انعقاد را اندازه گیری می کند. کمبود فیبرینوژن(فاکتورI)می‌تواند منجر به اختلالات خون‌ریزی دهنده خفیف تا شدید گردد.
5- چه نوع نمونه‌ای برای این تست درخواست میشود؟
نمونه خون
مایع مغزی – نخاعی
6- مراجعه کننده قبل از انجام آزمایش باید چه شرایطی را رعایت کند؟
مصرف داروهای استروژن و مهارکننده tissue plasminogen Activator(tPA) قبل از انجام آزمایش باعث نتیجه مثبت کاذب تست D-dimerمیشود.
7- نحوه جمع‌آوری نمونه چگونه است؟
نمونه خون وریدی با رعایت نکات زیر جمع آوری میشود:
– قبل از جمع آوری نمونه، مراجعه کننده احراز هویت میشود.
– قبل از نمونه گیری، از حساسیت‌های مراجعه کننده به ضدعفونی کننده‌ها ولاتکس سوال میشود.
-داروهای مصرفی سوال و سپس ثبت میشود.
-ظرف‌های نمونه‌گیری متناسب با تست انتخاب میشود. از ظرف‌های حاوی ضد انعقاد سیترات استفاده میشود.
– قبل از انجام آزمایش، متناسب با روش انجام و شرایط فیزیولوژیک تست، رژیم غذایی برای مراجعه کننده در نظر گرفته میشود. این آزمایش نیاز به ناشتایی ندارد.
8- بهترین روش‌های انجام تست کدامند؟
الف) الایزا:
الایزا به روش‌های مختلفی انجام می شود. در این روش آنتی ژن متصل به سطح جامد با آنتی بادی همراه با آنزیم وارد واکنش می شود. تشخیص، با ارزیابی فعالیت این آنزیم به کمک سوبسترا صورت می گیرد.
ب) Latex agglutination test:
این روش سریع و نسبتا آسان، ذرات D-dimer را به صورت کیفی و نیمه کمی اندازه‌گیری می‌کند. ذرات D-dimer موجود در خون با آنتی بادی‌های اختصاصی مونوکلونال واکنش می‌دهند. کمپلکس آنتی بادی‌های مونوکلونال و ذرات D-dimer به مواد لاتکس متصل شده و ذرات آگلوتینه لاتکس مشاهده میشود.
9- چه عواملی باعث تداخل و ایجاد نتایج کاذب در انجام تست میشود؟
-عدم رعایت شرایط قبل از انجام آزمایش
-عدم رعایت نحوه نمونه‌گیری صحیح
-نتیجه آزمایش در افراد مبتلا به روماتوئید فاکتور در تیترهای بالا به صورت کاذب مثبت است.
-ذرات D-dimer به همراه تومورمارکرCA-125 در سرطان‌های تخمدان افزایش می‌یابد.
– تست D-dimer همواره بعد از جراحی و تروما مثبت میشود.
-نتیجه آزمایش در خانم‌های باردار به صورت کاذب مثبت میشود.
10- نتایج این تست چگونه گزارش میشود؟
دامنه‌های نرمال مرجع، برحسب روش انجام تست متفاوت است. در آزمایشگاه تشخیص پزشکی وحید برای اندازه گیری D-dimer نمونه خون از روش Latex agglutination test استفاده میشود.
نتیجه آزمایش D-dimer نمونه خون با روش Latex agglutination test به صورت زیر گزارش میشود:
Normal: <0.3 mg/l
نتیجه مثبت آزمایش D-dimer در شرایط زیر مشاهده میشود:
-انعقاد درون رگی منتشر(DIC) در مرحله فیبرینولیز ثانویه
– ترومبوز وریدی مانند Venous thromboembolism (VTE)
-نارسایی‌های کلیوی و کبدی
-امبولی تنفسی
– Preeclampsiaدر دوران بارداری
-حملات قلبی(MI)
-بدخیمی، التهاب و عفونت شدید
نکته: اندازه‌گیری D-dimer مایع مغزی-نخاعی در بیماران مبتلا به خون‌ریزی ساب آراکنوئید(SAH) درخواست میشود. نتیجه آزمایش در افراد مبتلا به این بیماری معمولا مثبت میشود.
Vahid Department Research & Development
تهیه شده توسط گروه تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید
منابع:
Laboratory Test Handbook
https://labtestsonline.org
Laboratory and Diagnostic Tests A MANUAL OF