Cr(Creatinine)
1- این تست به چه نام‌های دیگری شناخته می‌شود؟
آزمایش کراتینین سرم
2- هدف از انجام تست چیست؟
هدف از انجام این آزمایش، ارزیابی سلامت کلیه ها، تشخیص بیماری کلیوی و پایش وضعیت درمان بیماری کلیه ها است. آزمایش کراتینین نشان می دهد که کلیه ها سالم هستند یا خیر.
آزمایش کراتینین اطلاعات مهمی درباره کلیه فراهم می کند. کراتینین یک ماده شیمیایی زائد است که توسط متابولیسم عضلات و به میزان کمتری با خوردن گوشت تولید می شود. کلیه های سالم کراتینین و سایر مواد زائد را از خون فیلتر می کنند .مواد زائد فیلتر شده از طریق ادرار از بدن خارج میشوند.
اگر کلیه ها به درستی کار نکنند، ممکن است میزان کراتینین خون افزایش یابد. آزمایش کراتینین سطح کراتینین خون را اندازه گیری می کند و تخمین می زند که کلیه ها چطور خون را فیلتر میکنند که به آن میزان فیلتراسیون گلومرولی یا eGFR) estimated glomerular filtration rate) می گویند. آزمایش کراتینین ادرار میزان کراتینین را در ادرار اندازه گیری می کند.
3- این تست چه زمانی درخواست می‌شود؟
این آزمایش بعنوان چکاپ یا در زمانی که فرد دارای علایم مرتبط با بیماری یا آسیب کلیوی باشد و همچنین در بازه های زمانی پایش وضعیت پاسخ به درمان در بیماری های کلیوی درخواست می شود. این که هر فرد باید چند وقت یکبار آزمایش کراتینین را انجام دهد به شرایط و ریسک آسیب کلیوی بستگی دارد. مثلا:
- اگر فرد مبتلا به دیابت نوع 1 یا نوع 2 باشد، پزشک معالج ممکن است حداقل سالی یک بار آزمایش کراتینین را درخواست نماید.
- اگر فرد بیماری کلیوی دارد، پزشک معالج ممکن است آزمایش های کراتینین خون و ادرار را در فواصل منظم برای پایش وضعیت کلیه ها درخواست نماید.
- اگر فرد دارای بیماری های زمینه ای از قبیل فشار خون بالا، دیابت یا مصرف داروهایی که ممکن است روی کلیه ها تأثیر بگذارد، پزشک ممکن است آزمایش های کراتینین خون و ادرار را درخواست نماید.
4- تست‌های آزمایشگاهی مکمل کدامند؟
Creatinine clearance, Estimated glomerular filtration rate (eGFR), Albumin creatinine ration (ACR), Blood urea nitrogen (BUN), Cystatin C, Urine creatinine
5- چه نوع نمونه‌ای برای این تست درخواست می‌شود؟
نمونه خون، ادرار، همودیالیز
6- مراجعه کننده قبل از انجام آزمایش باید چه شرایطی را رعایت کند؟
معمولاً قبل از انجام این تست نیاز به رعایت شرایط خاصی از جمله ناشتایی نیست. پزشک ممکن است راهنمایی خاصی به بیمار ارائه دهد مثلا 24 ساعت قبل از انجام این آزمایش از خوردن گوشت پرهیز کند زیرا ممکن است موجب افزایش موقت کراتینین خون شود.
در بعضی موارد، ممکن است علاوه بر آزمایش کراتینین خون، آزمایش کراتینین ادرار نیز درخواست شود. همچنین ممکن است آزمایش کراتینین ادرار 24 ساعته را درخواست شود. بدین منظور فرد باید ادرار را به مدت 24 ساعت در یک ظرف مخصوص جمع آوری کرده و سپس آن را به آزمایشگاه تحویل دهد. آزمایش کراتینین ادرار می تواند به پزشک در ارزیابی دقیق تر وضعیت سلامت یا آسیب کلیه کمک کند.
7- نحوه جمع‌آوری نمونه چگونه است؟
برای انجام آزمایش کراتینین خون در آزمایشگاه، خونگیری از ورید بازویی انجام می شود. قبل از نمونه گیری، فرد مراجعه کننده باید داروهایی که مصرف می کند به همراه آخرین زمان مصرف دارو را به اطلاع پرسنل نمونه گیر در آزمایشگاه برساند.
8- روش انجام تست چیست؟
از روش Kinetic Jaffe و آنزیماتیک برای اندازه گیری کراتینین استفاده می شود.
9- چه عواملی باعث تداخل و ایجاد نتایج کاذب در انجام تست می‌شود؟
برخی داروها ممکن است سبب افزایش کراتینین شود از جمله مهار کننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین، آمینوگلیکوزیدها (مانند جنتامایسین)، سایمتدین، فلزات سنگین کموتراپیک (مانند سیسپلاتین)، و سایر داروهای نفروتوکسیک از جمله سفالوسپورین ها (مانند سفوکسیتین).
10- نتایج این تست چگونه گزارش می‌شود؟
میزان طبیعی کراتینین خون در آزمایشگاه وحید بر حسب mg/dl بصورت ذیل می باشد، اگرچه این میزان در هر آزمایشگاه و هر سن و جنس متفاوت است. از آنجا که میزان کراتینین در خون متناسب با توده عضلانی افزایش می یابد، معمولاً میزان کراتینین خون مردان بیشتر از زنان است.
1 – 4 Days: 0.3 – 1
5 – 365 Days: 0.2 – 0.45 (Female)
5 – 365 Days: 0.2 – 0.5 (Male)
————————————————–
1 – 3 Years: 0.2 – 0.7
4 – 13 Years: 0.3 – 0.7
14 – 19 Years: 0.5 – 1 (Female)
14 – 19 Years: 0.5 – 1.3 (Male)
20 – 150 Years: 0.3 – 1.4
به طور کلی، افزایش میزان کراتینین در خون به معنای عملکرد نامطلوب کلیه ها است. شرایطی همچون کمبود آب بدن، کاهش حجم خون، خوردن مقدار زیادی گوشت، مصرف داروهای خاص و یا مصرف مکمل خوراکی کراتین می تواند موجب افزایش موقت کراتینین شود.
اگر میزان کراتینین خون بیشتر از حد طبیعی باشد، پزشک ممکن است نتایج را با درخواست سایر آزمایش های خون یا ادرار تأیید کند. اگر شک به آسیب کلیوی وجود داشته باشد، کنترل فشار خون که اغلب به دارو نیاز دارد بسیار مهم است. آسیب دائمی کلیه قابل جبران و بهبودی نیست، اما با درمان مناسب می توان از بروز آسیب های بیشتر در آینده جلوگیری کرد.
شیوع جهانی بیماری مزمن کلیه در افراد بالای 65 سال
همانطور که تصویر بالا نشان می دهد شیوع بیماری مزمن کلیه در سنین بین 65 تا 74 سالگی، یک نفر در هر 5 مرد و یک نفر در هر 4 زن می باشد. همچنین حدود نیمی از افراد بالای 75 سال در هر دو جنس نیز به این بیماری مبتلا می شوند.
افزایش میزان کراتینین در شرایط زیر مشاهده می‌شود:
عفونت کلیه، آسیب حاد توبولی کلیه، انسداد مجاری ادراری، کاهش جریان خون کلیه در شرایطی مانند شوک، کاهش آب بدن، نارسایی احتقانی قلب، آترواسکلروزیس (تصلب شرائین)، آسیب کلیوی ناشی از دیابت، التهاب گلومرولی کلیه، آکرومگالی، ژیگانتیسم.
کاهش میزان کراتینین در شرایط زیر مشاهده می‌شود:
ضعف جسمانی، افراد با جثه کوچک، کاهش توده عضلانی بدن در شرایطی مانند دیستروفی عضلانی و یا بیماری میاستنی گراویس، بیماری شدید و پیشرفته کبدی، دریافت ناکافی پروتئین در رژیم غذایی و بارداری.
11- مطالب مرتبط:
میزان فیلتراسیون گلومرولی یا eGFR:
اندازه گیری eGFR به منظور بررسی عملکرد کلیه و همچنین تشخیص و پایش بیماری مزمن کلیه یا CKD کاربرد دارد. ارزیابی عملکرد کلیه از طریق بررسی eGFR در فردی که آلبومینوری دارد، ضروری است. برای اندازه گیری آن به یک نمونه خون (جهت سنجش میزان کراتینین) و چند پارامتر دیگر مانند سن، جنس و نژاد نیاز است.
eGFR
نتیجه طبیعی آزمایش کراتینین خون یک بیمار لزوماً نشان دهنده ی eGFR (میزان فیلتراسیون گلومرولی) طبیعی او نیست، به این معنا که ممکن است نتیجه آزمایش کراتینین خون در محدوده طبیعی یا اندکی بالاتر از آن باشد اما فرد مبتلا به CKD باشد. از آنجا که با بررسی نتیجه آزمایش کراتینین خون به تنهایی نمی توان آسیب خفیف و متوسط کلیه را استنباط کرد، انستیتوی ملی دیابت، بیماری های گوارش و کلیوی آمریکا به شدت آزمایشگاه های بالینی را تشویق می کند تا همیشه eGFRرا برای بیماران 18 سال به بالا که آزمایش کراتینین خون دارند، گزارش نمایند.
eGFRمحاسبه شده از کراتینین خون، یک روش مؤثر است که از طریق آن آزمایشگاه ها می توانند به پزشکان در تشخیص بیماری مزمن کلیوی (CKD) در بین افرادی که فاکتورهای خطر از جمله دیابت، فشار خون بالا، بیماری قلبی عروقی یا سابقه خانوادگی بیماری کلیوی دارند، کمک شایانی نماید.
ممکن است از روش های مختلفی برای محاسبه eGFR استفاده شود. دو متد متداول برای بیماران بالای 18 سال، روش CKD-EPI و روش MDRDاست. برای بیماران زیر 18 سال باید از متد Bedside Schwartz استفاده شود.
در سال 1999 گروه مطالعه اصلاح رژیم غذایی در بیماری های کلیوی، متد MDRD را برای محاسبه eGFRارائه کرد. در سال 2009، محققان گروه (Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration) CKD-EPI متد جدیدی معرفی کردند که دقیقتر از روش قبلی بود و آن را CKD-EPI نامیدند.
امروزه، استفاده از متد CKD-EPI توسط گایدلاین بالینی KDIGO توصیه می شود. تحقیقات زیادی نشان می دهند که متد CKD-EPI بسیار بهتر از MDRD عمل می کند و صحت بیشتری دارد. امروزه، اکثر آزمایشگاه های آمریکا، استرالیا و انگلستان از روش CKD-EPI برای محاسبه eGFRاستفاده می کنند.
تهیه شده توسط:
واحد تحقیق و توسعه (R & D)آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید
دکتر احسان کاکاوندی، دکتر محمد وحید دستجردی
تهیه شده توسط واحد تحقیق و توسعه (R & D) آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید: دکتر احسان کاکاوندی، دکتر محمد وحید دستجردی
:References
Jacobs & DeMott Laboratory Test Handbook with Key Word Index 5th Edition