CPK Isoenzyme Electrophoresis
کراتین کیناز (CK) آنزیمی است که فسفوریلاسیون برگشت پذیر کراتین (Cr) توسط آدنوزین تری فسفات (ATP) را کاتالیز می کند. از نظر فیزیولوژیکی، هنگامی که ماهیچه منقبض می شود، ATP به آدنوزین دی فسفات (ADP) تبدیل می شود و CK با استفاده از کراتین فسفات به عنوان مخزن فسفوریلاسیون، فسفوریلاسیون مجدد ADP به ATP را کاتالیز می کند. آنزیم CK یک دایمر است.
غلظت CK سرم منعکس کننده توده عضلانی است که باعث می شود مردان غلظت بیشتری نسبت به زنان داشته باشند. CK ممکن است برای ارزیابی میوپاتی و نظارت بر بیماران مبتلا به رابدومیولیز از نظر آسیب حاد کلیوی اندازه گیری شود.کراتین کیناز آنزیمی است که در غلظت های بالا در قلب و ماهیچه های اسکلتی و در غلظت های کمتر در بافت مغز یافت می شود. از آنجایی که CK در اندام های نسبتاً کمی وجود دارد از این آزمایش بعنوان یک شاخص خاص آسیب به میوکارد و عضله استفاده می شود. CPK را می توان به سه ایزوآنزیم تقسیم کرد:
هر سه تقریباً در تمام گردش خون یک فرد سالم دیده می شوند.
به طور طبیعی مقداری از آنزیم CPK که در خون وجود دارد 100% از زیرکلاس MM است .
تعیین ایزوآنزیم های CPK برای تعیین منشأ افزایش CPK کمک می کند. تست CPK در تشخیص MI و به عنوان یک معیار قابل اعتماد برای بیماری های اسکلتی و التهابی عضلات استفاده می شود. سطح CPK می تواند در تشخیص دیستروفی عضلانی قبل از ظهور علائم بالینی مفید باشد. سطح CK ممکن است با اختلالات CNS مانند سندروم ری به طور قابل توجهی افزایش یابد. (دلیل افزایش زیر کلاس CK-BB )
بررسی ایزوآنیزم های CPK می تواند در تشخیص افتراقی مفید باشد. افزایش CK-MB (ایزوآنزیم) نشانه قطعی تری از آسیب سلول های میوکارد نسبت به CPK کل ارائه می دهد. ایزوآنزیم MM نشانگر آسیب عضلات اسکلتی است.
فعالیت کراتین کیناز سرم (CK) ممکن است در بیماران مبتلا به بیماری حاد عروق مغزی یا مداخله جراحی مغز و اعصاب و ایسکمی مغزی و همچنین تقریباً در تمام بیماران در هنگام آسیب، التهاب یا نکروز عضله اسکلتی یا قلب افزایش یابد، از جمله:
– همه انواع دیستروفی عضلانی به ویژه در دیستروفی عضلانی پیشرونده (به ویژه دیستروفی عضلانی دوشن).
-میوزیت ویروسی، پلی میوزیت و بیماری های عضلانی مشابه
-هیپرترمی بدخیم
– ترومای عضلانی که باعث افزایش CK در 12 ساعت پس از شروع می شود، در عرض 1 تا 3 روز به اوج خود می رسد و 3 تا 5 روز پس از قطع آسیب عضلانی کاهش می یابد.
– فعالیت های CK سرم بیش از 200 برابر دامنه بالای ممکن است در رابدومیولیز حاد یافت شود که بیمار را در معرض خطر زیادی برای ابتلا به نارسایی حاد کلیوی قرار می دهد.
-میوپاتی غدد درون ریز که علت شایع آن کم کاری تیروئید است، حدود 60 درصد از افراد کم کاری تیروئید افزایش متوسط فعالیت CK را 5 برابر بیشتر از حد مرجع بالایی نشان می دهند.
– زایمان طبیعی باعث افزایش 6 برابری سرم مادر می شود
برای تشخیص انفارکتوس میوکارد، تغییرات در CK سرم و ایزوآنزیم بافت قلب آن(MB) تا حد زیادی با نشانگرهای غیر آنزیمی مخصوص قلب، تروپونین I یا T قلبی جایگزین شده است.
تعیین ایزوآنزیم ها برای موارد زیر صورت می گیرد:
Troponin , BNP, Pro-BNP
سرم
نیازمند رعایت شرایط خاصی نیست.
برای این آزمایش، خونگیری از ورید بازویی انجام می شود. قبل از نمونه گیری، فرد مراجعه کننده باید داروهایی که مصرف می کند به همراه آخرین زمان مصرف دارو را به اطلاع پرسنل نمونه گیر در آزمایشگاه برساند.
· ورزش های شدید، وزنه برداری و جراحی که به ماهیچه های اسکلتی آسیب می رسانند باعث افزایش سطح CK می شوند.
· الکل باعث افزایش سطح CK می شود.
· تزریق های متعدد IM ممکن است باعث افزایش یا کاهش سطح CPK شود.
· ورزشکاران به دلیل توده عضلانی بیشتر مقدار CK بالاتری دارند.
· زایمان ممکن است باعث افزایش سطح CK شود
· همولیز نمونه خون باعث افزایش سطح CPK می شود.
· ضربه عضلانی (ورزش های تماسی، تصادفات رانندگی، جراحی، تشنج، نیش زنبور عسل و سوختگی) و داروهایی مانند استاتین های کاهش دهنده کلسترول می توانند به عضلات آسیب برساند و غلظت کراتین کیناز سرم (CK) را افزایش دهد.
· غلظت CK در جمعیت‌های نژاد سیاه‌پوست نسبتاً بالاتر است.
با توجه به تنوع کیت های اندازه گیری،دامنه مرجع در آزمایشگاه ها متفاوت است.در آزمایشگاه وحید دامنه مرجع به صورت زیر گزارش می شود:
مقادیر نرمال
CK-MM: 96 % – 100 %
CK-MB: 0 – 6 %
CK-BB: 0 %
MI حاد:
الف) در این حالت به سرعت پس از حمله (6-4 ساعت) سطح CPK شروع به افزایش کرده و تا 24 ساعت به بیشترین مقدار خود می رسد.
ب) CK و CK-MB تقریباً یک روز پس از شروع حمله قلبی مانند AST به اوج افزایش خود می رساند.
2) میوکاردیت شدید
3) پس از جراحی قلب باز
4) دفیبریلاسیون قلبی
5) میوکاردیت
سایر بیماری هایی که باعث افزایش سطح CPK می شود:
افزایش MB در:
افزایش BB در شرایط زیر دیده می شود:
در شرایط زیر CK-MB افزایش نمی یابد و افزایش مربوط به CPK Total است:
