Ascaris
lumbricoides
دومین عفونت کرمی شایع جهان، بعد از کرمک است که بیشتر در مناطق معتدل و گرمسیری و کشورهای در حال توسعه با سطوح بهداشتی پایین دیده می شود.در ایران تا دو دهه قبل، آسکاریس شایع ترین عفونت کرمی بوده است و اغلب در مناطق روستایی دیده می شد.
چرخه زندگی
کرم ماده در روده انسان روزانه تا 000/200 تخم تولید می کند.تخم ها پس از خروج از بدن بعد از 13-9 روز دارای لارو می شوند و پس از یک بار پوست اندازی تبدیل به لارو رابتیدوئید می شوند.در این موقع تخم ها خاصیت آلودگی پیدا کرده و و اگر تخم در این مرحله به وسیله آب و مواد غذایی و سبزیجات از راه دهان وارد بدن شوند در روده آزاد شده و پس از عبور از دیواره روده با خون از طریق کبد به بطن راست رفته و با گردش خون ریوی وارد ریه ها می شود.لاروها به مدت 1 هفته در ریه متوقف می شوند و بعد از دو مرحله پوست اندازی تبدیل به لارو مرحله 4 () می شوند.به این مرحله مهاجرت ریوی می گویند که حدود دو ماه طول می کشد.سپس لاروها از طریق بلع در گلو وارد دستگاه گوارش شده و در آنجا به کرم بالغ تبدیل می شوند.
بیماری زایی و علائم
علائم آسکاریوزیس در دو مرحله بروز می کند: 1- مهاجرت ریوی 2- مرحله استقرار کرم
علائم تنفسی به صورت تنگی نفس و سرفه های خشک و خس خس در تنفس بروز می کند.(پنومونی آسکاریسی)ائوزینوفیلی شدید و زودگذر است و گاها لارو در خلط مشاهده می شود.در مرحله استقرار کرم ساده ترین عارضه ایجاد سوءتغذیه به دلیل مصرف کرم از مواد غذایی و گاها آسم و کهیر است.خطرناک ترین و شایع ترین عارضه انسداد روده است.مهاجرت نا به جا، به صفرا،پانکراس،شیپور استاش (Eustachian tube) …. و کبد هم مشاهده شده است.
مورفولوژی
استوانه ای شکل و شبیه کرم خاکی به رنگ سفید مایل به صورتی و از بزرگترین نماتودهای روده ای انسان به شمار می آید.ابتدا و انتهای کرم باریک است و شیار عرضی کوچکی دیده می شود.طول کرم ماده 20-40 سانتی متر و کرم نر 30-35 سانتی متر است و در روده باریک زندگی می کنند.سر کرم با لب بزرگ مشخص می شود. ساختمان اصلی کوتیکول، از جنس کلاژن است.تخم بارور بیضی شکل با اندازه ی 70-75 میکرون است و 3 لایه توده سلولی مرکزی را فرا می گیرد.لایه داخلی از جنس لیپید و و لایه میانی از جنس ویتلن که بی رنگ و کلفت است. خارجی ترین لایه از جنس آلبومین با برجستگی های پستانی شکل است.گاهی کرم ماده از طریق بکرزائی، تخمی ایجاد می کند که از لحاظ شکل ظاهری با تخم بارور تفاوت دارد و به آن تخم غیر بارور می گویند.
تشخیص
در لام مستقیم مدفوع، تعداد زیادی تخم مشاهده می شود.اگر آزمایش مستقیم منفی باشد،می توان از روش تغلیظ استفاده نمود.تخم های غیر بارور به راحتی از چشم فرد بررسی کننده لام، دور می ماند.بهترین روش آزمایش مدفوع با استفاده از روش کاتو-کاتز است. این روش شامل رنگ آمیزی نمونه مدفوع و مشاهده آن در زیر میکروسکوپ است. تعداد تخم‌های رنگ آمیزی شده در زیر میکروسکوپ شمارش می‌شوند و سپس عدد به دست آمده برای محاسبه تعداد تخم در هر گرم از مدفوع استفاده می‌شود
درمان
پیرازین سیترات در آسکاریازیس مطمئن و بسیار موثر است.اگر علاوه بر آسکاریس،کرم های قلاب دار هم وجود داشته باشند میتوان از پیرانتل پاموات و مبندازول نیز استفاده کرد.