Calprotectin Test
1- این تست به چه نام‌های دیگری شناخته می‌شود؟
Fecal Calprotectin
Stool Calprotectin
2- هدف از انجام تست چیست؟
Calprotectin یک هترودایمر است و جز خانواده کلسیم بایدینگ پروتئین ها می باشد. این پروتئین معمولا از گرانولوسیت‌هایی مانند نوتروفیل و به مقدار کمتر از مونوسیت، ماکروفاژ و اپتلیال سل‌ها آزاد می‌شود.
در اثر تحریک سیستم ایمنی روده، نوتروفیل‌ها اولین سلول‌های حاضر در محل التهاب هستند. نوتروفیل‌ها شروع به آزادسازی پروتئین‌های التهابی از جمله Calprotectin می‌کنند. پروتئینCalprotectin با حرکت در طول غشا سلول‌ها، وارد قسمت لومن روده می‌شود. در حین پیشرفت روند التهاب، این پروتئین‌ها توسط مواد مدفوع جذب می‌شود.
مقدار Calprotectin مدفوع با تعداد نوتروفیل مخاط دستگاه گوارش متناسب است. بنابراین انجام آزمایش برای سنجش میزان التهاب روده مفید می‌باشد.
اندازه گیری پروتئین Calprotectin نمونه مدفوع معمولاً برای غربالگری افراد مبتلا به Inflammatory Bowel Disease استفاده می‌شود.
اصطلاح IBD برای توصیف اختلالات و بیماری‌های التهابی دستگاه گوارش مانند Ulcerative colitis و Crohn’s disease به کار می رود:
Ulcerative colitis: این وضعیت باعث التهاب و زخم‌های طولانی مدت در پوشش داخلی روده بزرگ و رکتوم می‌شود.
Crohn’s disease: این نوع IBD با التهاب لایه پوششی دستگاه گوارش مشخص می‌شود که اغلب به درون بافت‌های آسیب دیده گسترش می‌یابد.
3- این تست چه زمانی در خواست می‌شود؟
الف) در افراد با علائم التهاب دستگاه گوارش شامل؛
- اسهال آبکی و خونی
- درد شکم
- تب
- کاهش شدید وزن
- خونریزی مقعد
- ضعف جسمانی
ب) برای ارزیابی روند درمان افراد مبتلا به IBD
ج) جهت اطلاع از وضعیت بیماران مشکوک به IBD و تعیین لزوم انجام آندوسکوپی، کولونوسکوپی و یا سیگموئیدوسکوپی
د) افتراق بین IBD و یک بیماری غیرالتهابی روده مانند بیماری های ویروسی و Irritable Bowel Syndrome (IBS)i
4- تست‌های آزمایشگاهی مکمل Calprotectin Test کدامند؟
- کشت مدفوع: برای تشخیص التهاب روده ناشی از باکتری‌های پاتوژن
- آزمایش مستقیم مدفوع (Stool Exam): برای تشخیص التهاب روده ناشی از انگل‌های که به بافت روده آسیب می‌رسانند.
- خون مخفی در مدفوع: برای تشخیص التهاب روده و آنمی ناشی از خون ریزی دستگاه گوارش
- آزمایش‌های التهابی: آزمایش های ESR و CRP برای ارزیابی التهاب در بدن
5- چه نوع نمونه‌ای برای Calprotectin Test درخواست می‌شود؟
نمونه مدفوع راندوم
6- مراجعه کننده قبل از انجام آزمایش باید چه شرایطی را رعایت کند؟
آمادگی خاصی برای انجام این تست نیاز نیست.
7) نحوه جمع آوری نمونه چگونه است؟
– حداقل باید 5 گِرم مدفوع در ظرف‌های مخصوص استریل جمع آوری شود.
– نمونه با موادی مانند ادرار، آب و یا دستمال توالت نباید آلوده شود.
– برای کودکان از کیسه‌های مخصوص استفاده می‌شود. (دقت کنید که نمونه داخل پوشک برای آزمایش مناسب نیست)
8- بهترین روش‌های انجام تست کدامند؟
قبل از اندازه گیری Calprotectin، نمونه مدفوع با روش‌های مختلف استخراج می‌شود.
مراحل استخراج Calprotectin به روش Weighing:
روش Weighing، یک روش استاندارد و مناسب برای استخراج Calprotectin نمونه است. مراحل این روش بصورت زیر می‌باشد:
- ابتدا ترازو دیجیتال با کمک یک لوله خالی و لوپ تلقیح صفر می‌شود. با استفاده از لوپ 50 تا 100 میلی گرم نمونه مدفوع به لوله اضافه می‌شود.
- قبل از اضافه کردن بافر استخراج، عدد 49 در وزن نمونه مدفوع (واحد میلی گرم) ضرب می‌شود که نتیجه حاصل حجم مورد نیاز برای بافر استخراج (واحد میکرولیتر) را نشان می‌دهد.
- لوله حاوی نمونه و بافر استخراج به مدت 30 دقیقه روی ورتکس با بالاترین سرعت قرار می‌گیرد.
- 2 میلی لیتر از محلول نهایی به لوله جدید منتقل و به مدت 5 دقیقه با دور g3000 سانترفیوژ می‌شود.
- با استفاده از پیپت محلول رویی (حاوی Calprotectin استخراج شده) برای انجام آزمایش جدا سازی می‌شود.
متناسب با دستگاه و متد مورد استفاده، از روش‌های زیر برای استخراج Calprotectin استفاده می گردد:
CALEX® Cap (BÜHLMANN)i
Smart-Prep (Roche)i
Quick-Prep
روش‌های رایج اندازه گیری مقدار Calprotectin استخراج شده به شرح زیر است:
الف) الایزا:
الایزا یکی از روتین‌ترین و کاربردی‌ترین روش‌های اندازه‌گیری Calprotectin است.
الایزا به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. در این روش آنتی ژن متصل به سطح جامد با آنتی بادی همراه با آنزیم وارد واکنش می‌شود. تشخیص، با ارزیابی فعالیت این آنزیم به کمک سوبسترا صورت می‌گیرد.
ب) Phadia Fluoroimmunoassay:
در این روش آنتی ژن هدف درون چاهک پوشش داده می‌شود. آنتی بادی‌های موجود در نمونه بیمار با این آنتی ژن ایمونوکمپلکس تشکیل می‌دهد.
آنتی بادی ثانویه متصل به آنزیم، به چاهک اضافه و با ایمونوکمپلکس واکنش ایمنی می‌دهد. آنزیم متصل، ماده افزودنی را به یک محصول فلورسنت تبدیل می‌کند. اندازه‌گیری سیگنال‌های ماده فلورسانس مقدار واقعی آنتی بادی‌ها را نشان می‌دهد.
پ) ایمونوکروماتوگرافی گازی (Rapid test):
در اصل همان روش الایزا ساندویچی است با این تفاوت که واکنش ایمنی بر روی کاغذ کروماتوگرافی انجام می‌شود.
برای این سیستم دو نوع آنتی بادی بکار می‌رود. یکی از آنتی بادی‌ها بر روی کاغذ کرواتوگرافی با انتی ژن هدف حرکت می‌کند و دیگری همراه با ذرات کلوئیدی طلایی رنگ به جایگاه نمونه متصل شده است.
نمونه مایع بر روی جایگاه مخصوص قرار می‌گیرد. آنتی ژن موجود در نمونه با آنتی بادی‌های جایگاه نمونه، یک کمپلکس ایمنی تشکیل می‌دهد. ایمونوکمپلکس حاصل با آنتی بادی‌های روی کاغذ کروماتوگرافی واکنش ایمنی می‌دهد که نتیجه آن رنگ قرمز ارغوانی است.
با حرکت نمونه مایع بر روی کاغذ یک خط ارغوانی رنگ تشکیل می‌شود. این خط نشان دهنده مقدار آنتی ژن موجود در نمونه است.
بر‌اساس این واکنش‌ها روش‌های کمی Buhlmann Quantum Blue و Eurospital Calfast و یک روش نیمه کمی به نام Biotec Certest طراحی شد.
این روش‌ها نسبت به الایزا سریع وساده‌تر هستند اما محدوده اندازه‌گیری و دقت کمتری دارند .
9- چه عواملی باعث تداخل و ایجاد نتایج کاذب در انجام تست می‌شود؟
– عدم رعایت شرایط قبل از انجام آزمایش
– عدم رعایت نحوه نمونه‌گیری صحیح
– نگهدارنده‌های شیمیایی مدفوع، باعث تداخل در نتیجه آزمایش می‌شوند. بنابراین بهتر است نمونه پس از جمع آوری، سریعاً به آزمایشگاه منتقل یا در دمای یخچال ذخیره شود.
– مصرف مقدار زیادی شیر قبل از انجام آزمایش باعث افزایش کاذب Calprotectin می‌شود.
10- نتایج این تست چگونه گزارش می‌شود؟
دامنه‌های نرمال مرجع، برحسب روش انجام تست متفاوت است. در آزمایشگاه تشخیص پزشکی وحید برای اندازه گیری Calprotectin نمونه مدفوع از روش الایزا استفاده می‌شود .
نتیجه آزمایش Calprotectin با روش الایزا به صورت زیر گزارش می‌شود:
Mild Organic Disease: 50 - 200
Indiactive of Active Disease with Inflammation in the Gl: More than 200
افزایش سطح Calprotectin نمونه مدفوع، التهاب روده را تایید ولی محل و علت آن را مشخص نمی‌کند. Calprotectin معمولاً در افراد مبتلا به IBD، عفونت‌های باکتریایی، انگلی و همچنین سرطان کولورکتال افزایش می‌یابد.
افزایش Calprotectin با شدت التهاب رابطه دارد، بنابراین افزایش متوسط Calprotectin نشان دهنده التهاب خفیف است. در صورت عدم پیگیری وضعیت بیمار در آینده وخیم‌تر می‌شود. تکرار آزمایش در هفته های آینده تعیین کننده است.
آندوسکوپی، کولونوسکوپی و یا سیگموئیدوسکوپی به عنوان یک آزمایش تکمیلی برای تعیین علت و محل التهاب روده مفید است.
در بیماری‌های غیرالتهابی روده مانند عفونت ویروسی یا IBS اختلالات دستگاه گوارش با مقدار نرمال Calprotectinهمراه است.
IBS بر خلاف IBD بدون ایجاد التهاب، باعث درد ناحیه شکم و اسهال شدید می‌شود.
Vahid Laboratory Research & Development (R&D) Department
تهیه شده توسط گروه تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید
منابع:
www.mayocliniclabs.com
https://labtestsonline.org
www.calprotectin.co.uk